Θέατρο Οι δημιουργοί γράφουν

Οι Δούλες, τα αναθέματα και τα τάματα

Με αφορμή τον σκηνογραφικό κόσμο που δημιούργησε για τις «Δούλες» του Ζενέ στο Εθνικό Θέατρο, η σκηνογράφος και αρχιτέκτων Άση Δημητρολοπούλου γράφει στο artplay.gr για τον «βασικό τελετουργικό άξονα», τα αρχαία αναθέματα που

εξελίσσονται σε τάματα, τον φετιχισμό, την βασανιστική μνήμη αλλά και το ανθρωπόμορφο διπλό βάζο- γλυπτό του Cocteau.
«Όταν μου προτάθηκε από το Εθνικό Θέατρο να εργαστώ πάνω στο κείμενο του Ζαν Ζενέ, «Οι Δούλες», ένιωσα μεγάλο βάρος αλλά και μεγάλη πρόκληση γιατί είχα να κάνω με ένα κείμενο που έχει ανέβει πάρα πολλές φορές και με διαφορετικούς τρόπους. Ο σκηνοθέτης Μπρούς Μάγιερς, ένας πολύ σημαντικός ηθοποιός και σκηνοθέτης (τον είχα δει σε διάφορες παραστάσεις όσο ήμουν στο Παρίσι) που ενώ βρίσκεται πάνω απο σαράντα χρόνια δίπλα στον Πήτερ Μπρούκ είχε πολύ δημοκρατική αντιμετώπιση στην ελευθερία που μου εδωσε να χειριστώ τον χώρο. Η επιθυμία του ήταν να δώσει στην παράσταση ελληνικό χαρακτήρα, άλλη μια πρόκληση για μένα.

Ξεκινήσαμε από ρεαλιστική έρευνα χώρων και μελέτη πολλών κειμένων του Ζενέ και μελετητών του. Αποφασίσαμε να τονίσουμε τον βασικό τελετουργικό άξονα και να μεταφραστεί σκηνικά σε μια «κατεστραμένη τελετουργία» που προσπαθεί να αναπαραστήσει τα αναστενάρια, μια βαλκανική – ελληνική τελετή που βρίσκεται στη μνήμη των δύο χαρακτήρων αλλά δεν καταφέρνουν ποτέ να την ολοκληρώσουν σκηνικά.

Ο αδυσώπητος εγκλεισμός των χαρακτήρων αλλά και του Ζενέ σε ένα κελί με οδηγούν σε αναζήτηση των ορίων του χώρου. Ταυτόχρονα το κείμενο μπορεί να είναι ένα παραμύθι, μια αλληγορική αφήγηση, μια ιστορία τεράτων. Δεν υπάρχει για αυτές τις δύο δούλες ο πραγματικός κόσμος των αντικειμένων, είναι η προβολή των πόθων τους, των επιθυμιών τους.

Οι επιθυμίες όπως και η μνήμη τους παίρνουν μορφή όπως οι επιθυμίες στα αρχαία αναθέματα που εξελίσσονται σε τάματα.

Η αναζήτηση του «ιερού» βρίσκεται σε μια πίσω μνήμη και προσβάλεται από διακριτική βλασφημία και φετιχισμό. Παράλληλα όμως είναι βασανιστική μνήμη όπως στα έργα του Boltanski. Θα θυμούνται κάθε βράδυ τους λόγους που βρίσκονται στη σκηνή μέσα από τα πρόσωπα που οδήγησαν στο θεατρικό κείμενο. Η κυρία τους είναι το κέντρο του παιχνιδιού όπως η «Παναγία των λουλουδιών» ήταν το βασικό εργαλείο για να ανοίξει ένα φωτεινό παράθυρο στο κελί του o Ζενέ. Τα λουλούδια τους είναι ένα νεκρό – ζωντανό τοπίο, η λατρευτική τους αναζήτηση όσο και η διανοητική τους αστάθεια.

Ταυτόχρονα είναι ένα παιχνίδι, ένα θεατρικό παιχνίδι. Η προοπτική της σκηνής τονίζεται, όλα λειτουργούν σαν καθρέφτης, είναι διπλά και καταλήγουν σε ένα ανθρωπόμορφο διπλό βάζο- γλυπτό του Cocteau.

Η προσωπική σχέση τόσο του σκηνοθέτη όσο και του φίλου και συνεργάτη του Π.Μπρουκ με τον Ζενέ οδήγησε ακόμα περισσότερο στην προσπάθεια προσέγγισης μέσα από το συγγραφέα και μου δημιούργησε μεγάλη αγωνία για το αποτέλεσμα (με χαρά άκουσα τα πολύ θετικά σχόλια του Π.Μπρουκ όπως μου τα μετέφερε ο Μπ. Μάγιερς για τη σκηνογραφική πρόταση). Ελπίζω η προσπάθεια όλων μας (συντελεστών, ηθοποιών και θεάτρου) να ικανοποιήσει τους θεατές».

Αση Δημητρολοπούλου