Πορτρέτα αστέγων που κοιτάνε κατάματα, ζωγραφισμένα θαρρείς με την προσδοκία αναζήτησης του άλλου βλέμματος, της προσοχής και της έγνοιας του θεατή που θα σταθεί απέναντι, εκθέτει η Ζάννα Αρτέμη στην γκαλερί του Black Duck
στην Πλατεία Κλαυθμώνος, από τις 15 Οκτωβρίου έως την 1η Νοεμβρίου.
Είκοσι επτά ζωγραφικά πορτρέτα με δυνατά χρώματα, που δηλώνουν την επιθυμία τής δημιουργού τους για την έναρξη ενός διαλόγου με τον επισκέπτη – θεατή. Η ζωγράφος δεν κρύβει πως καταθέτει μια πολιτική δήλωση της ύπαρξης του άλλου, συνδέοντας τα πρόσωπα της Αθήνας με όλα εκείνα «των άλλων» που κατακλύζουν τις ευρωπαϊκές πόλεις. “Έκανα αυτά τα πορτρέτα με έναν ιδιαίτερο τρόπο», εξηγεί. «Δεν ήθελα να δείξω την θλίψη, την απόγνωση, τις κακουχίες. Τα ζωγράφισα να κοιτάνε τον θεατή, σαν να έχουν έναν συνεχή διάλογο με όποιον επισκεφθεί την έκθεση. Ο άστεγος κοιτάει κατάματα και ήθελα όσοι δουν αυτά τα πορτρέτα να προβληματιστούν. Άλλωστε, η τέχνη αυτό προσφέρει, ένα ερέθισμα για προβληματισμό, και αυτό ήθελα να πετύχω».
Τα πορτρέτα των αστέγων προέκυψαν από την προσωπική εμπειρία της Ζάννας Αρτέμη και της συναναστροφής της με τους συγκεκριμένους ανθρώπους, οι οποίοι όπως λέει «βρίσκονται στην καθημερινότητά της». Η ίδια κατοικεί και εργάζεται στο κέντρο της πόλης. «Οι άστεγοι είναι έξω από το σπίτι μου, τους συναντώ στις βόλτες που κάνω. Αρκετές φορές τους μιλάω, τους πηγαίνω φαγητό, φάρμακα. Σε όλη αυτή την παρατήρηση υπάρχει το προσωπικό στοιχείο». Τα πορτρέτα είναι φανταστικά, «μια αποτύπωση του μυαλού μου», υποστηρίζει. «Και δεν ήθελα να τα κάνω ούτε μελαγχολικά ούτε χαρούμενα. Άλλωστε, πέρα από το τι σκεφτόμαστε εμείς για αυτούς, οι άστεγοι έχουν πάψει να έχουν συναισθήματα. Ο φόβος, η χαρά αλλά και το κλάμα δεν υπάρχουν για αυτούς. Και μιλάω για όσους παραμένουν για χρόνια στο δρόμο».
Η Ζάννα Αρτέμη κατέληξε να ζωγραφίσει τα πορτρέτα των αστέγων αρχικά «από τύψεις και ενοχές». «Η πρώτη επαφή ήταν έντονη. Δεν μπορούσα να τους πλησιάσω εύκολα γιατί αισθανόμουν άσχημα. Ένιωθα ευθύνες και ενοχές. Σιγά – σιγά, όταν τους πήγαινα φαγητό ή όταν άρχισα να τους σκέφτομαι περισσότερο, αφαίρεσα το προσωπικό στοιχείο. Έπαψα να νιώθω ενοχή. Ένιωθα ευθύνη. Τους σκεφτόμουν και τους νοιαζόμουν με τον τρόπο μου. Έχω ευθύνη να τους σκέφτομαι». Αισθάνθηκε την ανάγκη να ευαισθητοποιήσει και άλλους συμπολίτες της, όσους περισσότερους μπορούσε. Να τους κάνει να σκεφτούν. Και έτσι άρχισε να κάνει αυτό που ήξερε. Να ζωγραφίζει. «Οι άστεγοι οικειοποιούνται τον δημόσιο χώρο μέσα από τη σκληρότητα του δρόμου, της πλατείας, του πάρκου. Κάτι που τους στερεί την ατομικότητα. Είναι ‘διάφανοι’ μέσα στην πόλη. Έχουν αποχωρήσει από τον κοινωνικό χάρτη. Δεν ανήκουν στο σύνολο. Δεν αρμόζει να τους κατηγορούμε. Γιατί όλοι είμαστε εν δυνάμει άστεγοι!».
Το βιβλίο
Στη σειρά των 27 πινάκων η Ζάννα Αρτέμη έδωσε τον τίτλο «200». «Πρόκειται για τις μοίρες του οπτικού πεδίου του ανθρώπου. Πέρα από εκεί δεν μπορούμε να δούμε τίποτα», εξηγεί. Εμπνεύστηκε από το βιβλίο του Χρήστου Χρυσόπουλου «Φακός στο στόμα» (εκδόσεις Πόλις, βραβείο Laure – Bataillon 2013 και βραβείο Balcanika 2015). «Είναι ένα οδοιπορικό στην Αθήνα, που γράφτηκε το 2011 και εκδόθηκε το 2012 και αφορά κάποιες συναντήσεις που έκανε ο ίδιος ο συγγραφέας με έναν άστεγο, από όπου συνέλεξε κάποια χαρακτηριστικά αυτού του διαλόγου. Δεν κράτησε σημειώσεις, γύρισε σπίτι του και προσπάθησε να αποτυπώσει την αίσθηση που του προκάλεσε αυτή η συνάντηση και αυτή η συνομιλία».
Η ίδια προσπάθησε να προχωρήσει λίγο παραπάνω, ξεπερνώντας την ιστορία ενός αστέγου, και αναζητώντας το πώς μπορούμε όλοι εμείς να σκεφτούμε και να επηρεαστούμε, να αφυπνιστούμε από αυτήν την κατάσταση που μας περιβάλλει. «Για αυτόν τον λόγο και εμμένω στον διάλογο με τον θεατή. Και αυτό που θα ήθελα είναι να δω τι επίδραση θα έχει σε αυτούς που θα επισκεφθούν την έκθεση. Θα μπουν και θα μπούμε, άραγε σε έναν διάλογο; Σε συζητήσεις, σε σκέψεις;
Αν όλοι αφυπνιστούμε λίγο παραπάνω στον βαθμό που μπορούμε και μας αναλογεί, τα πράγματα θα πάνε πολύ καλύτερα. Πρώτα με τους άστεγους. Και τώρα με τους πρόσφυγες. Το μεγάλο ζήτημα της Ελλάδας για τα επόμενα χρόνια θα είναι οι πρόσφυγες» καταλήγει.
Το βίντεο
Απόφοιτη της πρώην Σχολής Δοξιάδη, η Ζάννα Αρτέμη δούλεψε για χρόνια στη διαφήμιση. Έως τώρα τα έργα της κατέγραφαν την πόλη, τα κτήρια, το αστικό τοπίο. «Μοιραία κατέληξα σε αυτά τα 27 πορτρέτα, λάδια σε μουσαμά. «Στην έκθεση θα έδινα τον τίτλο ‘Αφύπνιση’, την οποία και προσδοκώ, τόσο προσωπική όσο και των άλλων» υποστηρίζει. Παράλληλα με τα πορτρέτα, είχε την ιδέα δημιουργίας ενός βίντεο, που ήδη έχει αναρτηθεί στο Διαδίκτυο και «θα παίζει» κατά τη διάρκεια της έκθεσης, όπου φίλοι της, όλοι προερχόμενοι από τον χώρο της τέχνης, εικαστικοί, μουσικοί, ηθοποιοί και άλλοι, διαβάζουν αποσπάσματα από το βιβλίο «Φακός στο στόμα» σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης περισσοτέρων ανθρώπων. Έτσι, εκτός από την ίδια, ακούγονται καλλιτέχνες όπως οι τραγουδιστές Κλεονίκη Δεμίρη, Ζωή Παπαδοπούλου, Πάνος Παπαϊωάννου, Απόστολος Ρίζος και Νίκος Τσαούσης, οι συνθέτες Χρυσόστομος Καραντωνίου, Δημήτρης Μαραμής και Ζωή Τηγανούρια, οι ηθοποιοί Αλέξανδρος Λυκούρας και Βασίλης Παναγιωτίδης και ο ζωγράφος Ηλίας Παπανικολάου. Όλοι τους μιλάνε για τους αστέγους, αυτά τα «έμψυχα απορρίμματα» που «εμπιστεύονται τη διαίσθηση και αγνοούν τις προειδοποιήσεις της λογικής», τους ανθρώπους « που πρέπει να αναπτύξουν ιδιότητες όπως να βαδίζουν απαρατήρητοι ανάμεσα στους άλλους ανθρώπους, να μη φοβούνται, να αδιαφορούν για τα βλέμματα των άλλων, να γίνονται διάφανοι. Για όλα αυτά τα ‘διάσπαρτα φαντάσματα’ με τα ακίνητα βλέμματα που γυρνούν τρομαγμένα, ζώντας σιωπηλά στο ημίφως».
Info
Εγκαίνια έκθεσης: Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2015, ώρα 8.30 μ.μ. Διάρκεια έκθεσης: 15 Οκτωβρίου – 1 Νοεμβρίου 2015 Καθημερινές και Σάββατα: 11.00 – 22.00. Κυριακή: 19.00 – 22.00
Μάνια Ζούση
Πηγή: Αυγή
