Ένα ενδιαφέρον ιστορικό αίνιγμα επιχειρεί να αφηγηθεί μέσα από τη χορευτική παράσταση “Σάλος”, 4 και 5 Ιουλίου στο Φεστιβάλ Αθηνών, η χορογράφος Σοφία Μαυραγάνη. Σάλος είναι το βουβό κύμα, η αποθαλασσιά, ένα κύμα δηλαδή που υπάρχει χωρίς να αιτιολογείται από τις παρούσες καιρικές συνθήκες, αλλά οφείλεται σε ανέμους που έχουν προηγηθεί χρονικά ή που συνέβησαν σε άλλες περιοχές.
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal modeΗ χορογράφος, που διαβάζει εμμονικά Ιστορία, εξετάζει στο νέο της έργο τη λειτουργία του βουβού κύματος στο πεδίο της ιστορικής πραγματικότητας και συγκεκριμένα στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την ίδρυσή της έως σήμερα.
“Η Ευρωπαϊκή Ένωση διανύει την πιο μακροχρόνια περίοδο ειρήνης που έχει σημειωθεί ποτέ στην ιστορία της και, παρά τις ισχυρές δονήσεις που δέχεται τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να μην έχει δοκιμάσει ακόμα το ξέσπασμα του σαρωτικού βουβού κύματος” εξηγεί. Η αρχική ιδέα του “Σάλου”, που διαμορφώθηκε από κοινού με την Μπέτυ Δραμεσιώτη, αντικατοπτρίζει έναν συγκερασμό των ενδιαφερόντων και των συζητήσεων που οι δυο τους έκαναν εκείνη την περίοδο. «Ήταν μια πολύ ανοιχτή συζήτηση σχετικά με τα ενδιαφέροντά μας σε μια στιγμή που μόλις είχα γυρίσει από την Ισλανδία μετέχοντας σε ένα διεθνές πρόγραμμα εξερεύνησης της έννοιας του κρυφού, αυτού που βρίσκεται πίσω από τα γεγονότα. Καταλήξαμε στον ‘Σάλο’, ένα φαινόμενο που έχει μια κρυφή και βουβή πορεία, ένα κύμα που σε μια στιγμή ξεσπάει, κάτι που ξέρουν καλά οι ναυτικοί” σημειώνει η Σ. Μαυραγάνη.
Η χορογράφος μιλάει για την “παραδοξότητα” της έννοιας του Σάλου, φαινομένου που δεν ταυτίζεται με τις συνθήκες που το δημιουργούν, εμπεριέχοντας μια παραδοξότητα σε σχέση με τον χρόνο και τον χώρο, βασικά στοιχεία μιας χορογραφίας. “Αυτό ήταν που προξένησε και το ενδιαφέρον, τόσο σε αφαιρετικό όσο και σε αναφορικό επίπεδο”, όπως εξηγεί. “Το πώς δηλαδή δανειζόμαστε αυτά τα χαρακτηριστικά που παραλληλίζονται με τις ιστορικές συνέχειες».
Στην ερώτηση τι θα επέλεγε αν έγραφε μια ιστορία για να περιγράψει το έργο απαντά χωρίς περιστροφές: “Έχει ενδιαφέρον η πορεία δημιουργίας του ‘Σάλου’, είναι αρκετά συμπυκνωμένη αλλά και πολύ μεστή. Υπήρχε ένας μονόδρομος προς ιστορικά παραδείγματα και ένας καταιγισμός ιδεών, όπως το ότι η σημερινή οικονομική κρίση θυμίζει το κραχ της Αμερικής ή οι τρομοκρατικές επιθέσεις στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έχουν ρίζες στην αποικιοκρατία και την πολιτική της Ευρώπης εκτός συνόρων”.
Υπήρξαν πολλοί παραλληλισμοί, συζητήσεις με ιστορικούς όπως η Μαρία Ευθυμίου, με αποτέλεσμα να φωτιστεί το γεγονός ότι η Ευρώπη διανύει την πλέον μακροχρόνια περίοδο ειρήνης στην ιστορία της.
“Τα τελευταία δυο χρόνια κάνω εμμονικά μαθήματα Ιστορίας και συνειδητοποίησα πως αυτό που θα με ταρακουνούσε πολύ θα ήταν η παρουσία ενός πολέμου, με την κυριολεκτική έννοια, κάτι που υπάρχει στην περιφέρεια της Γηραιάς Ηπείρου. Αν αυτό συνέβαινε, θα δημιουργούσε την αίσθηση του ‘Σάλου’, του ξεσπάσματος”, προσθέτει. Δεν διστάζει να εκφράσει τη διαπίστωσή της για τα “εμφανή σημάδια τριγμού των θεμελίων της Ευρώπης”, όπως λέει. Το πώς αυτό μπορεί να γίνει παράσταση είναι το μεγάλο στοίχημα, καθώς “η παράσταση υπαινίσσεται το επικείμενο ξέσπασμα” διευκρινίζει.
Η χορογράφος μάς αποκαλύπτει πως η παράσταση θα εμπεριέχει και ένα κείμενο – ιστορικό ντοκουμέντο το οποίο είναι ένα ντιμπέιτ τριών πολιτικών εκπροσώπων, της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Βρετανίας, με αντικείμενο την Ευρώπη σε μια επερχόμενη διάλυση. Αποφεύγοντας να εντάσσει λόγο στις παραστάσεις, η ένταξή του φαντάζει για την ίδια “μεγάλη πρόκληση”. “Σαν να πρόκειται να λύσω ένα ενδιαφέρον αίνιγμα” λέει. Η παράσταση υπαινίσσεται το επικείμενο ξέσπασμα, χωρίς να είναι καταγγελτική, αλλά έχει πρόθεση κατάθεσης προβληματισμού. Μοιάζει με ένα περιπαικτικό σχόλιο.
Τη ρωτάμε τι την εντυπωσιάζει και τι την εκπλήσσει στην ανάγνωση της Ιστορίας και μας απαντά πως “μένει πάντα έκπληκτη με το τι είναι ικανός να κάνει ο άνθρωπος. Αυτό που την εκπλήσσει είναι το πόσο λάθος και διαστρεβλωμένα έχουμε μάθει τα πράγματα. “Σαν να διδάσκομαι από την αρχή και έτσι φωτίζονται περίοδοι για τις οποίες είχα μεγάλα κενά. Και μια και η Ιστορία σε βάζει λίγο μέσα σε μια ματαιότητα ενός φαύλου κύκλου, αυτό που προσπαθώ είναι να παλέψω ενάντια στην ματαιότητα των πραγμάτων”.
Δεν παραλείπει να σημειώσει πως στην εξελικτική πορεία της Ιστορίας υπάρχουν φοβερά επαναλαμβανόμενοι κύκλοι με όχι αίσιο τέλος κάθε φορά. “Η Ιστορία έχει πολύ περισσότερο αίμα από ό,τι ειρήνη. Ένας από τους στόχους της παράστασης είναι πάντως να αποφύγω τις σκηνές πόνου και βίας” συμπληρώνει.
Στο πώς αντιμετωπίζει την προσωπική ματιά της ιστορίας, ως προς τη γραφή και το σχόλιο του συγγραφέα της, η Σοφία Μαυραγάνη δίνει ξεκάθαρη απάντηση: “Όσο εντρυφεί κανείς στην ιστορία αρχίζει να καταλαβαίνει πού είναι το σχόλιο και πού το γεγονός. Υπάρχει μια διάκριση ανάμεσα στα γεγονότα και την ερμηνεία τους”. Κάτι που, όπως λέει, το κατανόησε από τα μαθήματα αυτοδιδαχής.
Επιμένοντας να μας περιγράψει την εικόνα της παράστασης, εξηγεί: “Επειδή δεν έχει βιωθεί η ιστορία της Ε.Ε. σε όλο της το φάσμα, στην παράσταση θα αναπαρασταθεί η αίσθηση που έχουμε γι’ αυτήν. Ένα εξελισσόμενο ποτάμι όπως το έχω αντιληφθεί. Και η ιστορία ως υπαινικτική παρουσία της πραγματικότητας που δεν φωτογραφίζεται”.
Στον «Σάλο» εμπλέκονται τρεις χορευτές – ερμηνευτές, οι Νώντας Δαμόπουλος, Χαρά Κότσαλη και Σάνια Στριμπάκου, σε μια “επαναλαμβανόμενα ανατρεπόμενη χορογραφική σύνθεση η οποία αφηγείται την αίσθησή μας για την ιστορική συνέχεια της ευρωπαϊκής ένωσης από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα” καταλήγει.
Μάνια Ζούση
Πηγή: Αυγή
Φωτογραφίες: Μαριλένα Σταφυλίδου
