Απορροφά και μεταπλάθει με την οξύνοια και την ευαισθησία ενός συγγραφέα, τους πολιτικούς, ιστορικούς και κοινωνικούς κραδασμούς της εποχής του. Ο Άρης Φιορέτος, αναγνωρισμένος Σουηδός λογοτέχνης, γεννημένος πριν 57 χρόνια στο Γκέτεμποργκ από Έλληνα πατέρα και Αυστριακή μητέρα, δεν παύει να αντλεί έμπνευση από την σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου μας και να υφαίνει τους ήρωές του. Στο τελευταίο του βιβλίο «Μαίρη» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Πατάκη», πρωταγωνίστρια είναι μια γυναίκα που τις αιματηρές ώρες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, συλλαµβάνεται αρνούµενη να αποκαλύψει ακόµη και το όνοµά της, με αποτέλεσμα να βρεθεί, µαζί µε άλλες πέντε γυναίκες κι ένα µικρό παιδί, στην εξορία.
«Ήθελα να γράψω για τις συγκεκριμένες εμπειρίες των γυναικών την περίοδο της δικτατορίας. Θεωρούσα πως μπορούσε να υπάρχει μία κρυμμένη, μια ανείπωτη αφήγηση πέρα από την επίσημη εκδοχή», ομολογεί ο Φιορέτος που αφιέρωσε τουλάχιστον επτά χρόνια στην συλλογή στοιχείων και μαρτυριών. Στην συνέντευξη που ακολουθεί ο συγγραφέας δεν κρύβει την αγωνία του για την άνοδο των ακροδεξιών και του ρατσισμού στην Ευρώπη, χαρακτηρίζοντάς τα «μέρος ενός οπισθοδρομικού εθνικισμού».
-Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να ασχοληθείτε με την γενιά του Πολυτεχνείου στο τελευταίο σας μυθιστόρημα και αν στην επιλογή της θεματικής έπαιξε ρόλο και σε ποιο βαθμό, η πολιτική περιπέτεια του πατέρα σας που έφτασε στη Σουηδία διωκόμενος από το μετεμφυλιακό κράτος;
«Η χώρα στην οποία διαδραματίζεται το βιβλίο δεν αναφέρεται πουθενά ονομαστικά. Αλλά οι αναγνώστες που ξέρουν σύγχρονη ιστορία, θα αναγνωρίσουν την Χούντα των Συνταγματαρχών, την περίοδο αυτών των τριών-τεσσάρων μαύρων χρόνων τόσο πριν, όσο και μετά το 1970. Η εξέγερση στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβριο του 1973, είναι μία καθοριστική στιγμή στην ιστορία από την οποία πηγάζουν οι μετέπειτα πολιτικές αποχρώσεις και αντιπαραθέσεις. Υπάρχουν ζητήματα τα οποία έχουν την ρίζα τους σε παλαιότερα ιστορικά γεγονότα, τον Εμφύλιο, αλλά και νωρίτερα. Υπάρχουν διαμάχες ηλικιακές, χάσμα γενεών και αμφιλεγόμενες σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων. Πώς θα μπορούσε ένας μυθιστοριογράφος να μην ενδιαφερθεί για όλα αυτά; Γνώριζα από την αρχή πως ήθελα να γράψω για τις συγκεκριμένες εμπειρίες των γυναικών την περίοδο της δικτατορίας. Θεωρούσα πως μπορούσε να υπάρχει μία κρυμμένη, μια ανείπωτη αφήγηση πέρα από την επίσημη εκδοχή. Και αυτή θα μπορούσε να είναι μόνο η ιστορία των γυναικών που συμμετείχαν σε αυτήν την αντίσταση, μέσα από σπουδαίες αλλά και σκληρές στιγμές.
Πρέπει να μου πήρε εφτά ή οχτώ χρόνια το να οδηγηθώ από την πρώτη ιδέα στην τελική μορφή του έργου, ένας πλήρης βιολογικός κύκλος δηλαδή. Όσον αφορά την συμβολή της ιστορίας του πατέρα μου σε αυτήν την θεματική, δεν έπαιξε ρόλο. Ο ίδιος πέθανε το 2010 και ήταν άρρωστος για μεγάλο χρονικό διάστημα».
-Γιατί επιλέγετε μία γυναίκα να πει την ιστορία της εξέγερσης;
«Πέρα από τα βιώματα των γυναικών σε περιόδους πολιτικής καταστολής, ήθελα να γράψω για την εγκυμοσύνη, οπότε οι επιλογές ήταν δεδομένες. Επιπρόσθετα, υπάρχει μια θλιβερή παράδοση, ιδιαίτερα σε κοινωνίες επιρρεπείς σε πατριαρχικές δομές, όπου οι γυναίκες έρχονται αντιμέτωπες με μεγαλύτερα εμπόδια για να καταφέρουν να ζήσουν μία αυτεξούσια ζωή. Πιστεύω αυτό που είχε πει κι ο Γούντι Άλεν, πως η ζωή των γυναικών εμπεριέχει μεγαλύτερη δραματικότητα».
-Ερευνήσατε αρχεία και μαρτυρίες για να γράψετε το βιβλίο σας;
«Πριν ξεκινήσω να γράφω, μίλησα με πολλά και διαφορετικά άτομα τα οποία είχαν ως αντιστασιακοί εξοριστεί ή είχαν λάβει μέρος στην φοιτητική εξέγερση του Πολυτεχνείου. Πέρασα πολλές ώρες διαβάζοντας και ερευνώντας στο διαδίκτυο. Στη συνέχεια άφησα τα περισσότερα στην άκρη, ώστε να μπορέσω να πω μία ιστορία που ανέπνεε με τους δικούς της πνεύμονες».
-Είναι γνωστό πως πριν στραφείτε στην συγγραφή, ασχοληθήκατε με την μετάφραση. Πόσο και πως συνδέονται αυτά τα δυο;
«Η μετάφραση είναι από μόνη της μία δραστηριότητα συνδεδεμένη με τη γραφή. Κάτι που συμβαίνει μεταξύ ενός ήδη υπαρκτού κειμένου και ενός που βρίσκεται στη διαδικασία να υλοποιηθεί . Από μία άποψη θεωρώ πως πάντα μεταφράζουμε όταν γράφουμε, δηλαδή προσπαθούμε να βρούμε τις κατάλληλες λέξεις για συγκεκριμένα συναισθήματα, πράξεις και τόσα άλλα. Ωστόσο μέσα από την περιορισμένη μου εμπειρία, μπορώ να πω πως η μετάφραση αυτή καθ’ αυτή έχει λίγα κοινά σημεία με την συγγραφή ενός βιβλίου».
-Πώς βιώνετε ως πολίτης και ως συγγραφέας τις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη, με την άνοδο των ακροδεξιών και του ρατσισμού;
«Δεν βιώνω αυτές τις εξελίξεις τόσο ως συγγραφέας, όσο ως πολίτης. Στην προκειμένη περίπτωση θα μιλούσα για πτώση. Κατά την άποψή μου, η άνοδος των ακροδεξιών εξτρεμιστών και του ρατσισμού, είναι μέρος του οπισθοδρομικού εθνικισμού, ο οποίος παρέχει ψεύτικες υποσχέσεις σε βάρος αυτών που χρειάζονται περισσότερη βοήθεια. Μπορώ να κατανοήσω την επιθυμία για ασφάλεια – ειδικά για κοινωνική σταθερότητα – σε έναν κόσμο που αλλάζει. Καθώς οι παλιές δομές καταρρέουν και οι καινούριες εμπιστεύονται εμπορικά κριτήρια. Τα νοσοκομεία δουλεύουν για το κέρδος, η ασφάλεια ανατίθεται σε ιδιωτικές εταιρείες, οι πολιτικοί διαφθείρουν το σύστημα προς δικό τους προσωπικό όφελος. Φαίνεται πως δεν υπάρχει τέλος στην ντροπή, τον εξευτελισμό, την ατίμωση. Αλλά το να βασίζεσαι σε ψεύτικες ειδήσεις, προφανείς ρητορικές, και τόσο απλοϊκές λύσεις, όσο αυτές που προτείνουν οι λαϊκιστές, δεν είναι απλώς επικίνδυνο, αλλά κάνει το άτομο να παραιτείται από κάθε κοινωνική ευθύνη. Φυσικά, οι ευφυείς δρουν διαφορετικά».
-Ο απόηχος της ελληνικής περιπέτειας πώς φτάνει στη Σουηδία και πως σας απασχολεί στα κείμενά σας;
«Στην Σουηδία δεν υπάρχει μεγάλη αναφορά στην επικαιρότητα των γεγονότων στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει λεπτομερής ανάλυση, διερευνητική ματιά στις πολιτικές εξελίξεις και κοινωνιολογική αναφορά. Υποθέτω πως και οι αναφορές για την Σουηδία στα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι πάνω κάτω το ίδιο μη αναλυτικές.
-Ποια είναι τα θέματα που μπορούν να σας ενδιαφέρουν, να σας εμπνεύσουν και να σας απασχολήσουν στα βιβλία σας;
«Το πάθος σε όλες του τις μορφές».
Μάνια Ζούση
Πηγή: Εφημερίδα ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ 3/12/2017
