Βιβλίο

«Σε δύσκολα χρόνια η φαντασία αποτελεί το τελευταίο ανάχωμα»

«Η πραγματικότητα αδυνατεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του Αρίφ, γι’ αυτό τα βράδια η φαντασία παίρνει τα ηνία και ο Αρίφ μπαίνει στο κουτί για να συνομιλήσει με ένα χαμένο αντικείμενο ενός συμμαθητή ή μιας συμμαθήτριάς του. Έτσι μαθαίνει έστω και ένα μικρό κομμάτι της ζωής του», αφηγείται στο artplay.gr ο δάσκαλος Κωνσταντίνος Πατσαρός, με αφορμή το Κρατικό Βραβείο  Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου που του απονεμήθηκε για «Το Κουτί»(εκδόσεις Μεταίχμιο), ένα αφήγημα για τη διαφορετικότητα. Στην ερώτηση πόσο οι ζοφεροί καιροί εξελίσσουν τη φαντασία, τις λέξεις και την γραφή, ο συγγραφέας απαντά πως «Σε δύσκολα χρόνια, η φαντασία ίσως αποτελεί το τελευταίο ανάχωμα, ένα είδος άμυνας που εμφανίζεται αντανακλαστικά για να υψώσει έναν τοίχο που δεν τον διαπερνάει τίποτα»

Πώς και πού συναντηθήκατε με τον Αρίφ;

«Πριν τρία χρόνια θα ήταν, όταν βγαίνοντας στο προαύλιο το δεύτερο διάλειμμα, τον έπιασε το μάτι μου να κάθεται μόνος του σε μια γωνία και να τρώει ένα σάντουιτς. Όταν τέλειωσε, δεν πήγε να παίξει μπάσκετ ούτε κυνηγητό με τα υπόλοιπα παιδιά, μόνο κοιτούσε μια τα σφιχτοδεμένα χέρια του μια τον κάδο αχρήστων απέναντι. Πήγα δίπλα του και πιάσαμε την κουβέντα. Ο Αρίφ δεν είναι αληθινός χαρακτήρας, τον έφτιαξε το μυαλό μου. Θα μπορούσε να είναι όμως ένα οποιοδήποτε παιδί που δεν έχει φίλους στο σχολείο. Ένα ξεχωριστό παιδί, με μεγάλα αυτιά, ή στραβή μύτη, με διαφορετικό χρώμα δέρματος ή με περίεργα μαλλιά, που ακούει τη λάθος μουσική ή που δεν ακούει καθόλου».

-Πόσο τα παιδιά, οι μαθητές σας και η σχέση σας μαζί τους σας οδήγησαν στην ιστορία του βιβλίου;

«Θα ήταν αδύνατον να γράψω αυτό το βιβλίο αν δε δούλευα σε σχολείο. Θα έλεγα ότι δεδομένης της ανάγκης μου να αφηγηθώ μια τέτοια ιστορία, η καθημερινή μου επαφή με τα παιδιά δημιούργησε ένα γόνιμο έδαφος, ένα ζωντανό χώμα με τα συστατικά που έψαχνα για να ριζώσει ιδανικά μια ιδέα, να στηριχτεί σε έναν υγιή κορμό και να βγάλει αυθεντικούς καρπούς με μυρωδιά έκτης τάξης δημοτικού».

-Γράφετε απευθυνόμενος στο πιο δύσκολο αναγνωστικό κοινό, τα παιδιά, που η καθημερινότητά τους ξεπερνά την πραγματικότητα χρησιμοποιώντας τη φαντασία στο έπακρο. Πώς προσέρχεσθε σε αυτήν τη συνάντηση και συνομιλία;

«Έχοντας στο μυαλό ακριβώς αυτό (ωραία ερώτηση), ο ήρωάς μου, ο Αρίφ ακροβατεί ανάμεσα σε αυτά τα όρια. Η πραγματικότητα αδυνατεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του, γι’ αυτό τα βράδια η φαντασία παίρνει τα ηνία, ο Αρίφ μπαίνει στο κουτί για να συνομιλήσει με ένα χαμένο αντικείμενο ενός συμμαθητή ή μιας συμμαθήτριάς του. Έτσι μαθαίνει έστω και ένα μικρό κομμάτι της ζωής του εν λόγω παιδιού. Θα ήθελε να κουβεντιάσουν στ’ αλήθεια αλλά οι συνθήκες στην τάξη του δεν το επιτρέπουν. Μετά από κάθε όνειρο όμως αισθάνεται διαφορετικά, ότι τα θρανία απέχουν πια λιγότερο μεταξύ τους… »

-Τι ιστορίες θέλετε να αφηγείσθε στα παιδιά;

«Συναρπαστικές ιστορίες, εκείνες που αρχίζουν να τις διαβάζουν και δεν μπορούν να τις αφήσουν στη μέση, πρωτότυπες, με ρυθμό, ένταση και ένα δυνατό φινάλε. Αν το καταφέρνω, δεν μπορώ να το κρίνω φυσικά εγώ. Αυτό που σίγουρα δεν καταφέρνω είναι να διαβάσω βιβλία με διδακτικό στοιχείο που υποτιμά τη νοημοσύνη του αναγνώστη, πόσο μάλλον να γράψω κάτι παρόμοιο».

-Πόσο οι ζοφεροί καιροί εξελίσσουν τη φαντασία, τις λέξεις και την γραφή;

«Θα διάλεγα ρόδινους καιρούς και ας πάνε η φαντασία, οι λέξεις και η γραφή όπου νομίζουν. Δεν είναι στο χέρι μου όμως. Σε δύσκολα χρόνια, πέρα από όσα συμβαίνουν ή πρέπει να συμβαίνουν στην κοινωνία, η φαντασία ίσως αποτελεί το τελευταίο ανάχωμα, ένα είδος άμυνας που εμφανίζεται αντανακλαστικά για να υψώσει έναν τοίχο που δεν τον διαπερνάει τίποτα. Είναι κάτι εντελώς προσωπικό. Σου επιτρέπει να ρίξεις ματιές προς τα έξω, να παρατηρήσεις, να φιλτράρεις, να μεταμορφώσεις. Οτιδήποτε συμβαίνει στο εσωτερικό παραμένει κρυφό, γιατί εξελίσσεται, αναζητεί νέες μορφές έκφρασης, σήματα, γκριμάτσες, λέξεις, που όταν έρθει η ώρα, θα παρουσιάσουν κάτι καινούριο».

-Ποια είναι η επόμενη ιστορία σας;

«Αποφεύγω να μιλάω για γραπτό που δεν έχει τελειώσει γιατί έτσι του δίνω ίσως μια παγιωμένη μορφή και το περιορίζω να αλλάξει και να εξελιχθεί. Σε γενικές γραμμές πρόκειται για μια ιστορία που απευθύνεται σε λίγο μεγαλύτερους αναγνώστες, αφορά τη ζωή μιας παρέας παιδιών σε ένα νησί κάτω από αντίξοες συνθήκες, η οποία αν και διαδραματίζεται τον Αύγουστο, δε θυμίζει καθόλου καλοκαίρι».

Μάνια Ζούση

*”Το Κουτί” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Μεταίχμιο” σε εικονογράφηση Βασίλη Γρίβα

tokouti