Βιβλίο

Ένας παράξενος εκδοτικός οίκος

Κάθε καλή ιστορία πρέπει να αρχίζει από πολύ παλιά. Μια φορά κι ένα καιρό λοιπόν, τη δεκαετία του ’80 υπήρχε ένα φανζίν που το έλεγαν Παράξενες Μέρες, ήταν μια εφημερίδα απελπισμένης ύλης. Στο γράψιμό του συμμετείχαν δεκάδες άνθρωποι, μια τεράστια παρέα από την οποία παρέλασαν όλοι οι περίεργοι τύποι της Αθήνας εκείνη την εποχή. Το πουλούσαμε στα προπύλαια και με τα έσοδα βγάζαμε το επόμενο. Κράτησε δυο χρόνια.  Όταν χρειαστήκαμε ένα όνομα για τον εκδοτικό οίκο θυμήθηκα εκείνη την περιπέτεια. Άλλωστε, από τότε ως τώρα δεν υπήρξε εποχή που να μην μοιάζει επίκαιρος αυτός ο τίτλος.

Οι παράξενες μέρες ήταν η συνέχεια ενός λογοτεχνικού περιοδικού του eyelands.gr –φυσικά μια συλλογική προσπάθεια- που συνεχίζει την  παράλληλη πορεία του με τις εκδόσεις. Από εκεί δημιουργήθηκε ένας πυρήνας ανθρώπων που  αποφάσισαν το 2012 να φτιάξουν μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση για τις εκδόσεις. Άλλοι είχαν ασχοληθεί με τα βιβλία άλλοι όχι. Η προσωπική πορεία του καθενός ενώθηκε με τις άλλες και από τις εμπειρίες μας συνεισφέραμε ο καθένας στη δημιουργία αυτού του παράξενου εκδοτικού οίκου.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Γρηγόρης Παπαδογιάννης

Η δική μου η πορεία ξεκίνησε το 1990 ως μεταφραστής και επιμελητής στη Σύγχρονη Εποχή και αργότερα στο Δελφίνι και αλλού. Παράλληλα έγραψα κάποια βιβλία, κόμικ, θέατρο και ένα μυθιστόρημα που εκδόθηκε από την Εμπειρία εκδοτική. Σχεδόν αμέσως ο εκδοτικός οίκος άλλαξε ιδιοκτήτες και οι καινούργιοι όταν ήρθε η ώρα να εισπράξω κάποια δικαιώματα μου έδωσαν να καταλάβω ότι δεν θα έπαιρνα τίποτα. Έτσι απλά. Έφτασα στα δικαστήρια όπου δικαιώθηκα μεν παίρνοντας ένα μέρος των χρημάτων. Η δικηγόρος μου είπε ότι κι αυτό ακόμη ήταν θαύμα με την κατάσταση που επικρατεί στις εκδόσεις.

Αυτό δεν το ξέχασα ποτέ. Το πρώτο πράγμα που δηλώσαμε ως εκδοτικός οίκος ήταν πως δεν θα δεχόμασταν ποτέ χρήματα από τους συγγραφείς, αλλά αντίθετα, με όσο πιο ξεκάθαρες διαδικασίες μπορούν να υπάρξουν θα τους δίναμε τα ποσοστά τους. Ακόμη και τώρα όταν συζητάω με ανθρώπους που ασχολούνται με τις εκδόσεις τους ακούω να λένε ότι αυτό δεν υπάρχει. «Να βγάλεις άγνωστους ανθρώπους να μην «βοηθήσουν» και να θες να τους δώσεις κιόλας ποσοστά; Δεν γίνεται!»

Γίνεται, αλλά δεν τους το λέω για να μην τους στενοχωρήσω.

Το 2013 οι Παράξενες Μέρες τυπώνουν τα πρώτα τους βιβλία. Συμβολικά μέσα στην αγριότητα της οικονομικής κρίσης ξεκινήσαμε τυπώνοντας την Ελληνική Νομαρχία, του Ανώνυμου Έλληνα και την Ανυπακοή του Πολίτη, του Χένρι Ντέιβιντ Θόροου. Τα δυο πρώτα μας βιβλία είχαν την ένδειξη ”έκδοση για φίλους” γιατί είχαν πειραματικό χαρακτήρα και διανεμήθηκαν τα περισσότερα δωρεάν σε φίλους, εναλλακτικά στέκια και κοινωνικούς χώρους

Τρία χρόνια μετά συμπληρώσαμε 40 τίτλους βιβλίων για τα οποία είμαστε υπερήφανοι αφού είναι εκδόσεις για τις οποίες πρώτο και σημαντικότερο κριτήριο ήταν η πεποίθησή μας ότι εκδώσαμε ένα ωραίο βιβλίο.

__ ____________________

Έχουμε έναν πολύ απλό τρόπο να αποφασίζουμε αν θα βγει ένα βιβλίο. Κάνουμε τρεις ερωτήσεις μεταξύ μας για κάθε κείμενο που έρχεται, αφού το διαβάσουμε.

Η πρώτη είναι σχετικά εύκολη: Θα ήθελες να δεις αυτό το κείμενο να γίνεται βιβλίο; Η δεύτερη είναι λίγο πιο δύσκολη: θα αγόραζες αυτό το βιβλίο; Η τρίτη είναι: πιστεύεις ότι υπάρχουν κι άλλοι που θα το αγόραζαν; Συνήθως έχουμε την τάση να παραλείπουμε την τρίτη ερώτηση.

Οι βασικές μας αρχές που παραμένουν φυσικά αναλλοίωτες παρά τα εμπόδια που μας δημιούργησε η πορεία μας μέσα στην «ελεύθερη» αγορά.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Δεν θα εκδώσουμε ποτέ κείμενα με περιεχόμενο που είναι προσβλητικό, πορνογραφικό, προπαγανδιστικό, ρατσιστικό ή προωθεί με οποιονδήποτε τρόπο τις διακρίσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Επικοινωνούμε απευθείας με τους συγγραφείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό χωρίς τη μεσολάβηση άλλων εκδοτικών οίκων, πρακτόρων ή οποιουδήποτε είδους μεσαζόντων. Δέκα από τους δεκαέξι ως τώρα συγγραφείς μας από την Ελλάδα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στη λογοτεχνία.

para33333333

Κάποια από τα βιβλία των ξένων συγγραφέων μας κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά χωρίς καν να έχουν εκδοθεί στη χώρα τους ή σε άλλη μετάφραση. Όλα αυτά ακούγονται τελείως ακατανόητα για ένα συμβατικό εκδοτικό οίκο. Το ερώτημα είναι αν μπορεί κάποιος να αντέξει στο χώρο με τέτοιες επιλογές. Ως τώρα αντέχουμε και νιώθουμε ότι κάθε χρόνο κάνουμε ένα μικρό βήμα παραπάνω. Ξεκινήσαμε με ζημιά την πρώτη χρονιά, αυτό έλειπε. Αλλά από πέρυσι πλέον έχουμε ένα μικρό κέρδος που φυσικά ξαναγυρίζει στην επιχείρηση.

paraaaaaaaaaaa

Πέρα από τα βιβλία μας έχουμε φτιάξει το Φεστιβάλ της Άμμου, το Εργαστήρι Συγγραφής ”Γράφουμε ιστορίες”, συνεχίζουμε κάθε χρόνο τον διεθνή διαγωνισμό διηγήματος –τον μοναδικό με έδρα την Ελλάδα, ενώ διοργανώσαμε πάντα σε συνεργασία με το eyelands.gr διαγωνισμούς για σύντομο διήγημα, θεατρικό έργο, μυθιστόρημα. Την άνοιξη ανεβάσαμε θεατρική παράσταση με έργα που διακρίθηκαν στον πρώτο θεατρικό διαγωνισμό. Συμμετείχαμε στα αντιρατσιστικά φεστιβάλ στα Χανιά και το Ρέθυμνο και συνεχίζουμε να συμμετέχουμε σε κάθε είδους κοινωνικές εκδηλώσεις και συλλογικές κινήσεις στην Κρήτη και την Αθήνα. Τυπικά η έδρα μας είναι το Ρέθυμνο αλλά αυτό δεν μας περιορίζει σε τίποτε. Είμαστε ένας εκδοτικός οίκος κάπου μέσα στον κόσμο. Ανήκουμε στην εποχή μας –αυτήν θέλουμε να εκφράσουμε- όχι στον συγκεκριμένο τόπο.

Στο τέλος της περυσινής χρονιάς ξεκινήσαμε την «επιχείρηση Δίκταμο».  Ξέραμε από την αρχή ότι δεν θα έπρεπε να περιμένουμε ιδιαίτερη βοήθεια επικοινωνιακά από πουθενά παρά μόνο από «όμορους» χώρους. Κι όμως πολλοί άνθρωποι που γράφουν σε λογοτεχνικά έντυπα και free press, αλλά κυρίως πολιτιστικά portal ενδιαφέρθηκαν για εμάς αυτά τα χρόνια. Μας πείραξε όμως ότι σε πολλά όχι μόνο «καθεστωτικά» αλλά και εναλλακτικά μέσα παρά τα βιβλία που στέλναμε επικράτησε μια θανατερή σιωπή για εμάς. Έτσι νιώσαμε ότι απλά δεν είχε νόημα να τους δίνουμε τα βιβλία μας. Στείλαμε λοιπόν στους καλούς αυτούς ανθρώπους δίκταμο – ένα ενδημικό φυτό της Κρήτης με θεραπευτικές ιδιότητες. Το σκεπτικό μας ήταν: αφού δεν πρόκειται να γράψετε έτσι κι αλλιώς για εμάς και τα βιβλία μας, γιορτές είναι, πάρτε δίκταμο να κάνετε ένα βραστάρι τουλάχιστον.

parappppppp

Δεν μας πειράζει για μας ως εκδοτικό οίκο, να μας αγνοούν, άνθρωποι που υποτίθεται ότι αγαπούν το καλό βιβλίο. Μας πειράζει για κάθε έναν από τους συγγραφείς μας ξεχωριστά. Ξέρουμε –και θα το έβλεπαν κι αυτοί αν έμπαιναν στον κόπο να ανοίξουν ένα- ότι πολλά από αυτά που εκδίδουμε είναι σημαντικότερα από εκείνα που χαϊδολογάνε μέσα από τις στήλες και τις σελίδες τους. Έτσι είναι όμως τα πράγματα. Το ξέρουμε αυτό, το έχουμε αποδεχτεί απλά θέλαμε κι εμείς να το διασκεδάσουμε λίγο. Δεν έχουμε αποφασίσει ακόμη τι θα τους στείλουμε εφέτος. Πάντως όχι βιβλία.

Ανάμεσα στα άλλα παράξενα που κάναμε ήταν και ένα πείραμα, μέσα από το διαδικτυακό μας εργαστήρι γραφής που το ονομάσαμε «Γράφουμε ιστορίες». Φτιάξαμε ένα συλλογικό μυθιστόρημα έπειτα από δύο χρόνια δουλειάς στην οποία συμμετείχαν δεκατέσσερις συγγραφείς. Ήταν μια μεγάλη περιπέτεια με μια ωραία παρέα που πέρασε μέσα από χίλια κύματα αλλά φτάσαμε πλέον στην φάση της έκδοσης. Δεν ξέρουμε αν έχει ξαναγίνει ποτέ κάτι τέτοιο. Να δουλεύουν μαζί τόσοι διαφορετικοί άνθρωποι και να φτιάχνουν ένα μυθιστόρημα έπειτα από ένα ταξίδι που κράτησε δυο χρόνια. Το φθινόπωρο θα εκδώσουμε και αυτό το βιβλίο. Στο μεταξύ ξεκινήσαμε ένα δεύτερο διαδικτυακό Εργαστήρι Γραφής που ολοκλήρωσε την πρώτη φάση του, μπορεί και από εκεί να προκύψει βιβλίο, δεν είναι όμως αυτοσκοπός.

__________ ________________ 2

Το φεστιβάλ της Άμμου ήταν μάλλον η πιο απίθανη ιδέα που είχαμε ως τώρα. Ξεκίνησε κυρίως από μια αγάπη για τη Γαύδο που είχαν κάποιοι από εμάς. Σκεφτήκαμε λοιπόν ότι ήταν ο ιδανικός τόπος για να φτιάξουμε εκεί, λέει, ένα αυτοσχέδιο λογοτεχνικό φεστιβάλ. Να μαζέψουμε κείμενα από όλη την Ελλάδα, και να τα διαβάσουμε εκεί, στην άμμο του νησιού. Μέχρι να ξεκινήσει δεν ξέραμε καν πως θα ήταν, δεν είχαμε ιδέα πως ακριβώς θα το φτιάχναμε. Κι όμως έγινε. Μαζεύτηκαν ένα σωρό ωραίοι άνθρωποι από όλη την Ελλάδα, διαβάσαμε τα κείμενά μας, γνωριστήκαμε, μιλήσαμε, παίξαμε μουσική, τραγουδήσαμε, φτιάξαμε ακόμη και έκθεση φωτογραφίας πάνω σε ένα μεγάλο δέντρο στην άμμο!  Πολλοί ήρθαν να το παρακολουθήσουν, την πρώτη μέρα από περιέργεια, τη δεύτερη από πραγματικό ενδιαφέρον. Στο τέλος ήμασταν απλά μια μεγάλη παρέα παιδιών που έπαιζαν στην άμμο.

Επιστρέφουμε τώρα, λίγο πιο έμπειροι αλλά και πάλι έτοιμοι να αυτοσχεδιάσουμε. Το εκπληκτικό είναι ότι όλοι σχεδόν οι προηγούμενοι δήλωσαν ξανά συμμετοχή μαζί βέβαια και με άλλους ποιητές και συγγραφείς. Πάμε να φτιάξουμε κάτι ακόμη ωραιότερο αλλά κυρίως πάμε να φτιάξουμε μια παρέα που θα περάσει ένα τριήμερο στην άμμο, με ποίηση, τραγούδι, θέατρο, αφήγηση, ζωγραφική, φωτογραφία.

Όπως κάθε φορά όταν ξεκινάμε κάτι αναρωτιόμαστε αν θα τα καταφέρουμε. Όπως κάθε φορά θα νιώσουμε λίγο περίεργα αν πράγματι τα καταφέρουμε. Αλλά το σημαντικό είναι το ταξίδι, έτσι δεν είναι; Ό, τι κι αν γίνει θα συνεχίσουμε να ονειρευόμαστε και να ταξιδεύουμε. Αυτή η αφέλεια έχει διαπιστωθεί πως είναι η καλύτερη επένδυση. Αλλά μόνο για πολύ έμπειρους παίκτες στην μεγάλη αγορά των συναισθημάτων.

Γρηγόρης Παπαδογιάννης