Είναι τελικά παραστάσεις, που θέλοντας να μιλήσεις για τον πρωταγωνιστή, διαπιστώνεις για μια ακόμη φορά και μέσα από τη ματιά του μέσου θεατή, πως το θέατρο είναι μια ομαδική δουλειά και υπάρχει περίπτωση να αδικήσεις κάποιον από τους συντελεστές τους.
Το έργο « Επιστροφή στο σπίτι » είναι η συνύπαρξη δύο εκ των 11 μονόπρακτων του γαλλόφωνου Ρουμάνου συγγραφέα Matei Visniec , τα: «Πλύση Εγκεφάλου» και «Επιστροφή στο Σπίτι», που επιλέχθηκαν από τον Πασχάλη Αραμπατζή, σκηνοθέτη της παράστασης αφού μελέτησε το θεατρικό έργο «Εθνικότητά μου, το χρώμα του ανέμου» και το οποίο παίζεται στην σκηνή του Vis Motrix Performance Studio, ως τις 7 Νοεμβρίου.
Μια παράσταση, η οποία έχει γίνει talk of the town και θέλησα να την προσεγγίσω όσο πιο σφαιρικά γίνεται, συζητώντας με δύο από τους ηθοποιούς, την Αμαλία Ζαγοριανού και τον Στρατή Ανούδη, βλέποντας την παράσταση, μιλώντας με τον σκηνοθέτη και ακούγοντας τη γνώμη θεατών που την παρακολούθησαν.
Μπροστά μου μια μικρόσωμη εύθραυστη νέα κοπέλα, με γλυκιά φυσιογνωμία και παιδικά χαρακτηριστικά, δεν με προϊδεάζει καθόλου για τον χαρακτήρα του αυταρχικού παντοδύναμου στρατηγού, που υποδύεται η Αμαλία Ζαγοριανού στο έργο, μιλώντας σε άλλη τονικότητα, αγνώριστη από το μακιγιάζ της Ράνιας Γραβάνη και την ενδυματολογική πρόταση της Πετρούλας Λιώρα.
« Μια γυναίκα στον ρόλο του στρατηγού. Γνωρίζοντάς σε από κοντά, μου φαίνεται πολύ κόντρα ρόλος.»
« Και είναι πίστεψέ με. Να σου πω καταρχάς, πως παράλληλα παίζω το πρωί στην παιδική παράσταση « Το Γαϊτανάκι» της Ζωρζ Σαρρή. Η παραγωγός μας Σάσα Νάτση, αφού πρότεινε στον Πασχάλη τον συγγραφέα Mateic Vosniec, για να καταλήξει στα δύο μονόπρακτα που ανεβάζουμε τελικά, πρότεινε εμένα στον ρόλο του στρατηγού, κάτι που πραγματικά με ξάφνιασε και αρχικά με άγχωσε. Τον προηγούμενο χειμώνα έπαιζα στο έργο του Λόρκα «Περλιμπλίν και Μπελίσα», έναν ρόλο που ήταν κοντά σε μένα και αποτελούσε την πρώτη σκηνοθετική δουλειά του Πασχάλη, που το οξύμωρο επίσης είναι, πως και αυτός ταυτόχρονα παίζει στην παιδική παράσταση «Πινόκιο».
Όταν ξεκινήσαμε τις πρόβες, και για τους πρώτους δύο μήνες, έκλαιγα ακατάσχετα, γιατί η αλήθεια αυτού του έργου με συγκλόνιζε. Δεν μπορούσα για μεγάλο χρονικό διάστημα να μείνω ανεπηρέαστη από την φρίκη και την παράνοια του πολέμου, την ωμότητα της πραγματικότητάς του, την αλλοτρίωση της ανθρώπινης ψυχής και τη διαπίστωση της εκμετάλλευσης και της ομογενοποίησης των ανθρώπων μέσα από την προπαγάνδα και την πλύση εγκεφάλου, που τον μετατρέπει σε μηχανή παραγωγής και κατανάλωσης, με μηδενική ικανότητα επικοινωνίας και ενσυναίσθησης.
Η ιδιοσυγκρασία μου και το ότι σαν γυναίκα, η επαφή με τον στρατό και την βιαιότητα του πολέμου ήταν κάτι ξένο, που με βρήκε απροετοίμαστη αρχικά να το διαχειριστώ. Έπρεπε να αναμετρηθώ με έναν άγνωστο μέχρι τότε κόσμο για μένα, να καταπνίξω το μητρικό ένστικτο που ξεπηδούσε από μέσα μου και να μιλήσω από θέση ισχύος και επιβολής, κάτι που δεν είναι του χαρακτήρα μου. Ο Πασχάλης λέει χαρακτηριστικά για αυτό : « Πρώτη φορά στη ζωή μου, έχω καταφέρει να κάνω γυναίκα να κλάψει τόσο πολύ». Στην πορεία διαπίστωσα, πως το πιο αξιολύπητο άτομο είναι ο ίδιος ο Στρατηγός, αλλά και ο Συνταγματάρχης (Νόνικα Μαλκουτζή), ο οποίος, αν και θεωρεί πως λειτουργεί από θέση εξουσίας και δύναμης, είναι στην ουσία το μεγαλύτερο θύμα και υποχείριο της προπαγάνδας και της πλύσης εγκεφάλου, την οποία τυφλά υπηρετεί παραπλανημένος και ο ίδιος, με απόλυτη αναλγησία και μηδενική ηθική».
« Όμως αυτό δεν είναι και η δουλειά του ηθοποιού; Να υποδύεται ανακαλύπτοντας την αλήθεια του ρόλου, με την καθοδήγηση του σκηνοθέτη;»
« Απόλυτα και εκτιμώ την ικανότητα του Πασχάλη, στον σκηνοθετικό του ρόλο. Εξελίσσεται με απίστευτους ρυθμούς ως άνθρωπος, μια που τον ξέρω σχεδόν όλη μου τη ζωή, αλλά και ως ηθοποιός και σκηνοθέτης. Είναι μόλις η δεύτερη δουλειά του και ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζεται το «υλικό» που έχει στα χέρια του- κείμενο και ηθοποιούς- είναι αξιοθαύμαστος. Έχει από την πρώτη στιγμή διαμορφώσει ξεκάθαρη εικόνα, πού θέλει να το πάει. Μας αφήνει να αυτοσχεδιάσουμε και να προτείνουμε, υπενθυμίζοντας παράλληλα το πλαίσιο που μας έχει ορίσει, κάθε φορά που διαπιστώνει πως είμαστε εκτός αυτού.
Έχει την ικανότητα να μας φέρνει αντιμέτωπους με τον καθρέφτη μας, να αλιεύει τα θετικά μας στοιχεία και να εμπλέκει με δημιουργικό τρόπο τα αρνητικά μας, μετατρέποντας κάθε αδυναμία μας σε θετική εκδοχή του εαυτού μας, χρήσιμη τη δεδομένη στιγμή στην απόδοση του ρόλου. Παρατηρεί αδιάκοπα με μια αξιοζήλευτη οξυδέρκεια και μπροστά του νιώθεις γυμνός, μη μπορώντας να του κρυφτείς. Είναι πολύ αυστηρός και δεν μας χαρίζεται. Ο σοβαρός, αυθεντικός, ευρηματικός και εύστοχος τρόπος που αντιμετωπίζει το θέατρο, το έργο και τους ηθοποιούς, σε συνδυασμό με την εσωτερική λάμψη της προσωπικότητάς του, σε κάνει να τον εμπιστεύεσαι απόλυτα και να υπηρετείς το όραμά του. Αυτό μας κάνει όλους να ενωνόμαστε με ενθουσιασμό και πάθος για το καλύτερο αποτέλεσμα και το χαμόγελο αργεί να φύγει από τα χείλη μας, όταν εισπράττουμε το ενθουσιώδες χειροκρότημα και τις επευφημίες του κόσμου, γιατί τότε ξέρουμε πως για μια ακόμη βραδιά τα καταφέραμε».
«Ποια φράση του ρόλου σου θεωρείς ότι περικλείει το νόημα του έργου;»
« Τέρμα οι ερωτήσεις! Δεν δικαιούστε άλλες ερωτήσεις!»
« …με αυτό τον τρόπο, κάθε οικογένεια θα μπορεί να κόψει ένα μικρό κομμάτι, επειδή κάθε οικογένεια δικαιούται τουλάχιστον έναν νεκρό. Έτσι όλος ο κόσμος θα είναι ευχαριστημένος…»
Είναι η φράση που επιλέγει με τη σειρά του ο Στρατής Ανούδης, ο ηθοποιός που υποδύεται τρεις διαφορετικούς φαντάρους, για να καταλήξει στον σαρκαστικό μονόλογο του μάγειρα, που κλείνει την παράσταση.
« Εντάχθηκα στον θίασο έπειτα από ακρόαση. Δεν γνώριζα τον Πασχάλη Αραμπατζή στο παρελθόν και η συνεργασία μαζί του, με έχει το λιγότερο ενθουσιάσει! Θα συμφωνήσω με την Αμαλία στην περιγραφή του τρόπου με τον οποίο δούλεψε μαζί μας. Αυτή η εξερεύνηση του εσωτερικού μας εαυτού, η αποκάλυψη των δυνατών και αδύνατων στοιχείων μας, που και οι ίδιοι αγνοούσαμε, μας έδωσε νέα οπτική για την ερμηνεία του κάθε χαρακτήρα, αλλά και προσωπικά νιώθω πως με εξέλιξε υποκριτικά. Έχει αυτό τον μοναδικό τρόπο να σε πείθει και να ενώνει την ομάδα σε ένα κοινό όραμα, που δίνει πραγματικά άλλη δυναμική στην παράσταση. Λειτουργούμε αλληλοσυμπληρώνοντας ο ένας τον άλλο και μαθαίνουμε να διαχειριζόμαστε τη διαφορετικότητα του χαρακτήρα που κουβαλούσαμε, πριν συναντηθούμε με αφορμή αυτή την παράσταση.
Το κοινό όραμα των συντελεστών μιας καλλιτεχνικής ομάδας, που πηγάζει από τη βαθιά αγάπη για το θέατρο και την τέχνη, είναι το αντίδοτο για τις παγιωμένες αντιλήψεις και τους κλειστούς κύκλους, των «δεινοσαύρων» του θεατρικού κόσμου, που βάζουν συχνά στεγανά και όρια στην έκφραση και κάνουν τέχνη για την τέχνη, όπως αυτοί και μόνο την αντιλαμβάνονται, ξεχνώντας πως η τέχνη είναι αγαθό, που έχουν την ανάγκη να απολαμβάνουν όλοι οι άνθρωποι και όχι μόνο κάποιες ελίτ.
Δουλεύοντας με όρεξη, γερό στομάχι και ανοιχτός σε προκλήσεις και πειραματισμούς, μέσα από συνεχή μελέτη και επιμόρφωση, μπορείς να δείξεις την αξία σου, κυνηγώντας ή δημιουργώντας τις συνθήκες γι αυτό. Οι θεατές είναι οι τελικοί κριτές και υποχρέωση όλων είναι να αναπτύξουμε το αισθητήριό τους και να διευρύνουμε την θεατρική τους παιδεία, έτσι ώστε ακόμη και σε αυτόν τον τομέα, να μην χειραγωγούνται και να επηρεάζονται από άτυπη προπαγάνδα. Χαίρομαι, που μου δόθηκε η ευκαιρία να συμμετέχω σε μια τόσο σύγχρονη θεατρική παράσταση, που το νόημά της αποτελεί έναν από τους κύριους προβληματισμούς μου ως άνθρωπος και έχω παράλληλα τη δυνατότητα να υπηρετήσω ένα τόσο δυνατό κείμενο και μια τόσο ενδιαφέρουσα χορογραφία, μια που η performance είναι από τις αγαπημένες μου μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης».
« Είσαι νέος ηθοποιός και έχεις ακόμη μεγάλο δρόμο να διανύσεις. Ποιος είναι ο ρόλος, με τον οποίο θα ήθελες κάποια στιγμή να σου δοθεί η ευκαιρία να αναμετρηθείς;»
« Ο ρόλος του Μπερανζέ, στον « Ρινόκερο » του Ευγένιου Ιονέσκο».
Η παράσταση μόλις τέλειωσε. Οι θεατές είναι στην πλειοψηφία τους σχετικά νεαρής ηλικίας, κάτι αισιόδοξο και ελπιδοφόρο. Είναι φανερή η στροφή της νεολαίας το τελευταίο διάστημα στο θέατρο, ως μορφή ψυχαγωγίας και όχι μόνο. Το χειροκρότημα παρατεταμένο. Τα μπράβο επαναλαμβάνονται και το χαμόγελο της ικανοποίησης ζωγραφισμένο στα πρόσωπα συντελεστών και θεατών. Ο Στρατής ακόμη φορτισμένος από τις τελευταίες λέξεις του, δακρύζει. Τα μάτια ορθάνοιχτα και τα σχόλια ενθουσιασμού, στις παρέες που κατευθύνονται στην έξοδο, εναλλάσσονται με συζητήσεις για τις αλήθειες που μόλις διατυπώθηκαν και θα συνεχιστούν όπως φαίνεται, στο ποτό που θα ακολουθήσει και στις συναντήσεις που θα προκύψουν.
« Είναι ένα έργο με το οποίο ξεκίνησα να δουλεύω από τον Φεβρουάριο. Κάθε ανάγνωσή του, μου φώτιζε νέους δρόμους, μου αποκάλυπτε άλλες διαστάσεις και μυστικά. Έχω την τύχη να πλαισιώνομαι από εξαιρετικούς συνεργάτες, που το δημιουργικό τους μυαλό και η οξεία αντίληψη, συμβαδίζει με την οπτική και τις απαιτήσεις μου, δίνοντας τις απαραίτητες λύσεις και προτάσεις. Έτσι γεννήθηκαν οι σκηνογραφικές και ενδυματολογικές ιδέες της Πετρούλας Λιώρα και οι μοναδικές χορογραφίες της Μίκας Στεφανάκη, που εκτέλεσαν ο Έλιο Φοίβος Μπέικο, Νίκος Τσολερίδης και ο Στρατής Ανούδης και συνδυάστηκαν, με τις μουσικές επιλογές του Joey Δίανος. Μια εναλλαγή ηχητικών ακουσμάτων που συμπεριλαμβάνουν από Dubstep, Trip-Hop, Electronica, Techno, Dance και Blues μέχρι παραδοσιακά τραγούδια και μελωδίες από τη Θράκη έως την Κρήτη, συμπληρώθηκαν από την μελωδική φωνή της Νόνικα Μαλκουτζή.
Η παράσταση «Επιστροφή στο σπίτι», με σαρκασμό, χιούμορ, κυνισμό, σουρεαλισμό, χρησιμοποιώντας και μια δόση υπερβολής όπου χρειάζεται, μέσα από μια πληθώρα συμβολισμών, έχει στόχο, χωρίς να κουράσει, να τρομοκρατήσει και να μελαγχολήσει τους θεατές, να τους αφυπνίσει και να τους προβληματίσει, όσον αφορά στα πλέον σοβαρά ζητήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Ο καταναλωτισμός, ο ατομικισμός, η απληστία, η χειραγώγηση, ο εθνικισμός και η πατριδολαγνεία στο βωμό του συμφέροντος, η πλύση εγκεφάλου και τα κενά ιδανικά, που οδηγούν την κοινωνία στο να αλληλοσπαράζεται και τον άνθρωπο να αυτοκαταστρέφεται, ξεδιπλώνονται μπροστά στα μάτια του κοινού. Είμαστε ευτυχείς αν έστω και στο ελάχιστο καταφέρουμε να αγγίξουμε τους θεατές, με όχημα μια καλή παράσταση. Υπάρχουν θεατές που ήρθαν δύο και τρεις φορές να τη δουν και αυτό μας γεμίζει χαρά» αναφέρει ο σκηνοθέτης Πασχάλης Αραμπατζής.
Το ταλέντο σ’ αυτή την πόλη περισσεύει και ακόμη περισσότερο η διάθεση για δημιουργία. Αυτό με κάνει να αναρωτιέμαι, τι μας επιφυλάσσει στο μέλλον αυτή η γενιά των νέων καλλιτεχνών. Μέσα στο γκρίζο των ημερών, έχουμε ανάγκη ηλιαχτίδες δημιουργίας. Η «Επιστροφή στο σπίτι » είναι σίγουρα μια παράσταση που σε εκπλήσσει ευχάριστα με την ενέργεια, τη σύγχρονη ματιά της και το γέλιο που προκαλεί ένα κείμενο, που φτύνει την κοινωνία κατά πρόσωπο.
Ρεπορταζ φωτογραφίες εξωφύλλου και θιάσου : Μαρία Μαυρίδου
Οι φωτογραφίες της παράστασης, παραχωρήθηκαν από το αρχείο του Πασχάλη Αραμπατζή
Οι ηθοποιοί Έλιο Φοίβος Μπέικο, Νίκος Τσολερίδης και Νόνικα Μαλκουτζή πρωταγωνιστούν και στην παράσταση «Το Σκλαβί» που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Δημήτρη Αδάμη στο θέατρο «Αριστοτέλειον»
« Επιστροφή στο σπίτι »
Vis Motrix Performance Studio, Έδισσον 4 (απέναντι από το Δημαρχείο Θεσσαλονίκης) Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή & Δευτέρα στις 21:30
Ημερομηνία: 7 Οκτωβρίου – 7 Νοεμβρίου 2016
Πληροφορίες – Κρατήσεις: Τηλ: 6979 323 061
Σκηνοθεσία: Πασχάλης Αραμπατζής
Ηθοποιοί: Αμαλία Ζαγοριανού, Νόνικα Μαλκουτζή, Έλιο Φοίβος Μπέικο, Νίκος Τσολερίδης, Στρατής Ανούδης
Μετάφραση: Τηλέμαχος Χατζηϊωαννίδης
Καλλιτεχνική Επιμέλεια – Παραγωγή: Σάσα Νάτση
Κίνηση – Χορογραφία: Μίκα Στεφανάκη
Μουσική: Joey Δίανος
Σκηνικά – Κοστούμια: Πετρούλα Λιώρα
Κατασκευή σκηνικών: Κώστας Τόμπορης
Επιμέλεια Φωτισμού: Δημήτρης Κοκολινάκης
Μακιγιάζ: Ράνια Γραβάνη
Γραφιστική Επιμέλεια: Γιάννης Ξηροκώστας
