Aν και είναι διασκορπισμένοι κατά καιρούς ανά τον κόσμο, καινοτομούν και μεγαλουργούν σε Ελλάδα και εξωτερικό, με την εικαστική προσέγγισή τους, στον αρχιτεκτονικό φωτισμό. Τα μέλη της μοναδικής light art ομάδας στην Ελλάδα, έχουν πάντα κεντρικό άξονα αναφοράς, τη διάδραση ανάμεσα στο φως, τον άνθρωπο και το αστικό περιβάλλον. Όλα ξεκινούν το 2007. Στο μάθημα θεατρικού φωτισμού του Α.Π.Θ., 15 φοιτητές θεατρολογίας, σκηνοθεσίας, σκηνογραφίας και αρχιτεκτονικής συνυπάρχουν, πειραματίζονται και συνδημιουργούν, υπό την πολύτιμη καθοδήγηση και διδασκαλία της Ελευθερίας Ντεκώ, που υποστηρίζει και παροτρύνει την ομαδική δουλειά, πιστεύοντας στη δυναμική της. Εξερευνούν το ανεξάντλητο πεδίο εφαρμογών και χρήσεων του φωτός, ως «υλικό» και «εργαλείο» για το σχεδιασμό φωτισμών και σκηνικών, δουλεύοντας και συχνά ξενυχτώντας, ακούραστοι και γεμάτοι ενθουσιασμό, στο θέατρο Κλειώ του τμήματος Θεάτρου, για την υλοποίηση εργασιών. Ανταλλάσουν γνώσεις, ιδέες και αλληλοσυμπληρώνονται, μπολιάζονται δημιουργικά, μέσα από τη διαφορετική οπτική τους για τα πράγματα, ανακαλύπτοντας παράλληλα την κοινή τους αγάπη για το φώς.
Η συνεργασία τους πάνω σε ένα πρότζεκτ για την Κρήτη, που τελικά δεν υλοποιείται, γίνεται η αφορμή οι 9 από αυτούς να αποφασίσουν ολοκληρώνοντας τις σπουδές τους, να ενώσουν τις δυνάμεις, τον ενθουσιασμό και τις δημιουργικές τους ανησυχίες, υπηρετώντας ένα κοινό όραμα, που ακούει στο όνομα Beforelight και δηλώνουν πως όλα είναι φως.
Τη φιλοσοφία και την πορεία αυτού του εγχειρήματος, αφηγούνται και μοιράζονται μαζί μας σήμερα στις [ συναντήσεις ] και το artplay.gr, η Μαρία Λαζαρίδου και η Δήμητρα Αλουζανίδου, δύο από τα μέλη της Beforelight, που ζουν και εργάζονται στη Θεσσαλονίκη, εκφράζοντας και εκπροσωπώντας την ομάδα.
«Εννιά χρόνια εξ αποστάσεως συνεργασία. Πόσο εύκολο είναι αυτό για την υλοποίηση τόσο απαιτητικών project;»
« Η αλήθεια είναι, πως αν και η σύσταση της Beforelight έγινε κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μας χρόνων στη Θεσσαλονίκη, οι επαγγελματικές υποχρεώσεις και αναζητήσεις του καθενός αμέσως μετά την αποφοίτηση είχαν ως αποτέλεσμα κάποια μέλη να ζουν μόνιμα ή για μεγάλα χρονικά διαστήματα, σε διαφορετικές πόλεις σε Ελλάδα και εξωτερικό, όπως Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Λονδίνο, Βαρκελώνη, Ρότερνταμ, Μάαστριχτ, Σαν Φρανσίσκο κ.α.
Η επικοινωνία μας βασίστηκε σε εβδομαδιαία on line meetings. Διαδικτυακές συναντήσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων γίνεται μια συνεχής ανταλλαγή απόψεων, καταμερισμός καθηκόντων και εργασιών, βασισμένες στους κοινούς κώδικες που έχουμε αναπτύξει μεταξύ μας και την ευελιξία όσον αφορά στον αριθμό των μελών, που θα συμμετέχουν κάθε φορά, στον σχεδιασμό και την υλοποίηση κάθε προτεινόμενου έργου.
Το ότι απασχολούμαστε σε διαφορετικούς χώρους, όπως η αρχιτεκτονική, το θέατρο, ο κινηματογράφος, δίνουν έναν δημιουργικό πλουραλισμό και μια διαφορετική ματιά σε κάθε τι που έχουμε μπροστά μας, διευκολύνοντας ταυτόχρονα και την εξεύρεση λύσεων όταν χρειάζεται.
Επίσης η διασπορά μας, λειτουργεί και θετικά. Εμπλουτίζονται οι γνώσεις μας, προκύπτουν συνεργασίες και ενημερωνόμαστε ακόμη πιο άμεσα για ό,τι συμβαίνει στο χώρο του φωτισμού, έχοντας κάποιος από μας φυσική παρουσία και προσλαμβάνουσες από πρακτικές και δράσεις, σε διαφορετικές χώρες και πόλεις.
Λόγω του φόρτου εργασίας του καθενός, δεν είναι εφικτό όλοι να μπορούν να διαθέσουν χρόνο σε ότι αναλαμβάνουμε. Αυτό που σίγουρα γίνεται είναι να προχωράμε στην ανάληψη κάποιου έργου, μόνο όταν συμφωνούμε όλοι σ αυτό. Αν έστω και ένας διαφωνεί, μπαίνουμε σε μια φάση διαλόγου, δίνουμε χρόνο να ωριμάσει η ιδέα, να συζητηθούν διεξοδικά και να στοιχειοθετηθούν οι τυχόν αντιρρήσεις, αντιμετωπίζοντας με σεβασμό το κάθε πρόσωπο – μέλος της ομάδας».
«Με τι κριτήρια, επιλέγετε τα έργα που σας ενδιαφέρουν;»
«Προτεραιότητά μας είναι να αναλαμβάνουμε έργα που θα είναι μια πρόκληση, που θα μας κάνει να πάμε παραπέρα, να εξελιχθούμε. Βρισκόμαστε σε ένα διαρκές brain storming καινοτόμων ιδεών, που ψάχνουν διέξοδο. Αν και ξεκινήσαμε με εγκαταστάσεις σε εκθεσιακούς χώρους η επέμβαση σε αστικούς χώρους και η φιλοσοφία του Urban Lighting , είναι πλέον αυτοσκοπός.
Δυστυχώς είμαστε μια ομάδα που γεννήθηκε και πορεύεται μέσα στα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα, όπου δεν υπάρχουν ούτε light art φεστιβάλ, ούτε και χρηματοδότηση. Αυτό μας κάνει να μην μπορούμε να βιοποριστούμε μόνο από αυτό, όπως συμβαίνει με αντίστοιχες ομάδες εικαστικού φωτισμού στο εξωτερικό. Επίσης το οικονομικό κόστος τέτοιων έργων, κάνει αδύνατη την υλοποίηση πολλών προτάσεων ή ενώ έχουμε κάνει μελέτη για έργα που μας προτάθηκαν, ακυρώνεται ή αναβάλλεται επ’ αόριστον η πραγματοποίηση τους».
photo Στεφανος Τσακιρης
« Αυτό σας αποθαρρύνει, προκαλώντας σας να σκεφτείτε τη διάλυση της Beforelight ή την φυγή όλων σας στο εξωτερικό;»
« Σίγουρα κάνει τη ζωή μας δύσκολη, αλλά ταυτόχρονα μας κάνει πιο επινοητικούς. Είναι στιγμές, που κάποιος από μας αρχίζει να εκδηλώνει την απογοήτευση και την κούρασή του και είναι απόλυτα φυσιολογικό. Τότε είναι που ένας άλλος, κάθε φορά διαφορετικός, παίρνει την κατάσταση στα χέρια του και με τη θέρμη των επιχειρημάτων του, ανάβει ξανά τη φλόγα που μας ένωσε εξ αρχής. Την αγάπη για το φως! Αυτό δημιουργεί ένα κύμα ενθουσιασμού σε όλους μας και την επόμενη στιγμή, με ένα μαγικό τρόπο, λειτουργούμε γεμάτοι ευφορία ανάμεσα σε γέλια, χαμόγελα και επιφωνήματα. Γινόμαστε ξανά η φοιτητοπαρέα, που ξεκίνησε να κυνηγήσει το όνειρό της πριν 9 χρόνια και ζει για την επόμενη πρόκληση δημιουργίας στο δρόμο της. Πέφτουν νέες ιδέες στο τραπέζι και το μεγάλο ετήσιο workshop μας μετατρέπεται σε brain storming therapy.
Είναι στιγμές που λιγότερο ή περισσότερο όλοι μας έχουμε σκεφτεί να φύγουμε έξω. Σχεδόν όλοι μας έχουμε φύγει για μικρά ή μεγάλα διαστήματα, αλλά ξαναγυρίσαμε, ο καθένας για τους δικούς του καθαρά προσωπικούς λόγους. Η απόφαση της επιστροφής μας, δεν έχει να κάνει με το αν πετύχαμε ή όχι εκεί που πήγαμε. Τελικά διαπιστώνεις, ότι άσχετα από τις επαγγελματικές φιλοδοξίες, υπάρχουν για τον καθένα προτεραιότητες, που καθορίζουν τις τελικές του επιλογές. Η τεχνολογία και τα ταξίδια άλλωστε, διευκολύνουν τη διάχυση ιδεών και την πραγματοποίηση συνεργασιών».
«Ποιο είναι το έργο, που ήταν άμεση ομόφωνη απόφασή σας και πραγματικά απολαύσατε την υλοποίησή του;»
« To “Serial Bulp Killer” και το “Oh my Cad” στη Θεσσαλονίκη, που έδωσε μια άλλη οπτική για το Λευκό Πύργο στη Θεσσαλονίκη.
Aλλά και αυτό στη Στοά Εμπόρων στη Βουλής, στην Αθήνα, στο πλαίσιο της δράσης «Ίχνη εμπορίου». Με το που ειπώθηκε η ιδέα συμφωνήσαμε με ενθουσιασμό και χωρίς δεύτερη κουβέντα, ξεκινήσαμε άμεσα να δουλεύουμε. Συλλέξαμε παλιές επιγραφές εμπορικών καταστημάτων και επιχειρήσεων προηγούμενων δεκαετιών και τις αναρτήσαμε στην οροφή της Στοάς Εμπόρων. Με την φωτεινή τους λάμψη και την πολυσυλλεκτικότητά τους, αποπνέουν νοσταλγία, σε μια «έκθεση», που αποτελεί ιστορική αναδρομή στο παρελθόν της εμπορικής δραστηριότητας της πόλης, έλκουν την προσοχή των περαστικών της σύγχρονης εποχής και τους συνδέουν μ’ αυτή».
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode
«Ποιό έργο σας προβλημάτισε;»
« Η αστική εγκατάσταση, το «Φωτιστικό σου Αλλιώς», στο πλαίσιο της δράσης «Συνοικία Πιττάκη» επί της οδού Πιττάκη, κοντά στο Μοναστηράκι. Προσκαλέσαμε τους κατοίκους να δωρίσουν τα χαλασμένα φωτιστικά τους και μετά από τεχνική και εικαστική παρέμβαση, τα κρεμάσαμε κατά μήκος του δρόμου με έναν πρωτότυπο τρόπο.
photo από το trailer του Χρήστου Δημολίκα.
Σ΄ αυτή την περίπτωση, μας είχε αποθαρρύνει το γεγονός, ότι υλοποιώντας κάτι ανάλογο πιο μπροστά στη Θεσσαλονίκη, στην Εμπράρ, αντιμετωπίσαμε αρχικά τη δυσπιστία του κόσμου, που είχε ως αποτέλεσμα την αργή χρονικά και περιορισμένη προσφορά παλιών φωτιστικών που κρεμάστηκαν.
Αυτό μας είχε δημιουργήσει έναν πεσιμισμό που τελικά αποδείχθηκε αβάσιμος, αφού η Πιττάκη έγινε πόλος έλξης για κατοίκους και περαστικούς, που δεν χάνουν ευκαιρία να την επισκεφτούν, να τη φωτογραφίσουν, αλλά και να φωτογραφηθούν εκεί. Αποτελεί θέμα αναφοράς σε ημερίδες σχετικά με την light art στον αστικό χώρο διεθνώς και πρόταση επίσκεψης σε ταξιδιωτικούς οδηγούς της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Κάτι που μας γεμίζει περηφάνια, χαρά και ικανοποίηση και είχε ως συνέπεια , μια δράση που είχε προγραμματιστεί να διαρκέσει τρεις μήνες, να έχει ήδη συμπληρώσει τρία χρόνια. Εδώ να τονίσουμε, πως έχοντας χρησιμοποιήσει λάμπες LED γίνεται τεράστια εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων, όσον αφορά στη φωταγώγηση του δρόμου από τον δήμο, προσφέροντας ασφαλή διέλευση και ζεστή ρομαντική ατμόσφαιρα στους περαστικούς.
Τα χαμόγελα των ανθρώπων, που κατέκλεισαν τον δρόμο τη βραδιά των εγκαινίων, ήταν κάτι ανεπανάληπτο. Δικαίωσε κι αντάμειψε την προσπάθειά μας, να δημιουργήσουμε μια διαδραστική σχέση στο χώρο και τον άνθρωπο μέσω του φωτός».
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode
«Ποιο έργο σας δυσκόλεψε περισσότερο;»
« Οι δύο εγκαταστάσεις φωτισμού στην πόλη του Μάαστριχτ στην Ολλανδία. Ήταν η τρίτη και τελευταία «πράξη» ενός φιλόδοξου project μας, του Urban Lightscapes Project, ενός ευρωπαϊκού έργου όσον αφορά στον αστικό φωτισμό. Είχε προηγηθεί το διεθνές συμπόσιο στην Αθήνα στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών τον Νοέμβριου του 2013 και το τριήμερο πειραματικό εργαστήριο στο Ινστιτούτο Προηγμένης Αρχιτεκτονικής της Καταλονίας (IAAC), στη Βαρκελώνη.
Όταν φτάσαμε, μετά από ένα χρόνο διαδικτυακών συνεννοήσεων , διεξοδικής μελέτης και σχεδιασμού στο Μάαστριχτ, για την υλοποίηση του “Mosaic” και του “Color ex Machina”, διαπιστώσαμε πως το μέγεθος και η έκταση του χώρου και της πλατείας, στην πραγματική τους διάσταση, φάνταζαν τεράστια μπροστά μας κι αυτό προς στιγμή μας φόβισε. Στη συνέχεια μας απορρόφησε η δουλειά, που απαιτούσε την αμέριστη προσοχή μας, έναν καθημερινό συντονισμό και σκληρή προσπάθεια, ώστε μέσα από ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο συνεργασίας, να αναδείξουμε τον εικαστικό φωτισμό ως μέσο διαμόρφωσης του δημόσιου χώρου, που γίνεται ταυτόχρονα πεδίο εμπλοκής των πολιτών στη διαδικασία παραγωγής του».
« Μια ομάδα Ελλήνων, εν μέσω της μεγάλης κρίσης και της πολεμικής που είχε αναπτυχθεί όσον αφορά στη χώρα μας, αναλαμβάνει να αναδιαμορφώσει τον χώρο και το περιβάλλον διαβίωσης σε δύο γειτονιές της Ολλανδίας. Ποια ήταν η υποδοχή-αποδοχή από τους κατοίκους;»
« Δεν νομίζω πως η εθνικότητά μας έπαιξε κάποιο ιδιαίτερο ρόλο στην αντιμετώπισή μας. Καθημερινά και για μήνες, εργαζόμασταν νυχθημερόν, παρεμβαίνοντας στο χώρο που αποτελούσε την κατοικία τους, τον «δικό» τους ζωτικό χώρο. Η αντίδραση ήταν ποικίλη, ανάλογα με τον χαρακτήρα και την παιδεία του ανθρώπου κι όχι την καταγωγή, όπως θα συνέβαινε αν ήμασταν στην Ελλάδα. Κάποιοι ήταν στην αρχή δύσπιστοι, αλλά όχι εχθρικοί. Κάποιοι μας κάλεσαν για τσάι ή μας φίλεψαν. Κάποιοι συμμετείχαν ενεργά, βοηθώντας μας όπως μπορούσαν και σ αυτό βοήθησαν οι συναντήσεις που έγιναν μαζί τους στην αρχή. Σ αυτές παρουσιάσαμε αυτό που επρόκειτο να γίνει με τη βοήθεια διερμηνέων αλλά και κατοίκων, που διευκόλυναν την επικοινωνία με όσους δεν γνώριζαν αγγλικά. Ζητήσαμε να μοιραστούν μαζί μας τη γνώμη τους γι αυτό, αλλά και να μας πουν πώς βλέπουν τη γειτονιά τους. Η συμμετοχή και η αποδοχή ειδικά από τη νεολαία και τα παιδιά ήταν ενθαρρυντική.
Χαρακτηριστική είναι μία από τις επιστολές που λάβαμε που την κάτοικο του Mariaberg, Nathalie Baeten :
“Η πρώτη μου γνωριμία με τους Έλληνες καλλιτέχνες του Urban Lightscapes ήταν όταν μας πλησίασαν για να μας φωτογραφήσουν. Έχοντας στα χέρια τους μια κατασκευή με ένα φωτεινό κύκλο, περπατούσαν στη γειτονιά μας και ζητούσαν να φωτογραφήσουν τους κατοίκους του Mariaberg. Ο φωτεινός κύκλος δημιουργούσε μία όμορφη οπτική αίσθηση.
Επίσης, πραγματοποίησαν φωτιστικές εγκαταστάσεις στη γειτονιά μας. Τα αυτοσχέδια φωτιστικά τους σχεδιάστηκαν για να φωτίσουν την
εγκαταλελειμμένη εκκλησία, που βρίσκεται στο κέντρο της συνοικίας μας. Η εκκλησία ήταν εντελώς σκοτεινή και έμοιαζε θλιβερή και απομονωμένη. Τα φωτιστικά δεν ήταν σταθερά και έτσι μπορούσες να τα εστιάσεις προς την εκκλησία και το γύρω περιβάλλον. Μπορούσες να διαλέξεις διαφορετικά χρώματα. Το αποτέλεσμα ήταν απίθανο! Μπορούσαμε να παίξουμε με τα φώτα γύρω από την εκκλησία. Και επειδή υπάρχουν δέντρα και θάμνοι γύρω, το θέαμα ήταν μαγικό. Κάποια παιδιά έπαιζαν με τις σκιές στον τοίχο της εκκλησίας και όλα ήταν πολύ όμορφα.
Με αυτόν τον τρόπο, οι καλλιτέχνες του Urban Lightscapes έφεραν ζωή και φως στη γειτονιά μας. Οι κάτοικοι άρχισαν να συζητούν μεταξύ τους και τα παιδιά άφησαν τη φαντασία τους».
ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode
Όταν το έργο ολοκληρώθηκε η συγκίνηση μας πλημμύρισε όλους. Ήταν μια βραδιά, που μετά από πολύ κόπο και δουλειά, ένα τόσο μεγάλο έργο έπαιρνε σάρκα και οστά. Μας διακατείχε δέος και απεριόριστη χαρά, βλέποντας σε μια φαντασμαγορική εκδήλωση, τους ανθρώπους να απολαμβάνουν τη νέα ταυτότητα και το νέο «χρώμα» της γειτονιάς τους.
Το βιβλίο που εκδώσαμε εδώ και ένα χρόνο με τίτλο “Urban Lightscapes: Creative Lighting involving Citizen’s Participation”, είναι η καταγραφή του Lightscapes project. Η φιλοσοφία, τα αποτελέσματα και η νέα αντίληψη για τη σύνδεση εικαστικού φωτισμού με τον δημόσιο αστικό χώρο και τον άνθρωπο. Είμαστε περήφανοι που συμπεριλαμβάνονται άρθρα διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων επαγγελματιών και καλλιτεχνών του χώρου. Αν και πωλείται μέσω διαδικτύου, υπάρχει η σκέψη να διατίθεται προς πώληση και σε μουσεία».
«Πως ήταν η πρόσφατη εμπειρία σας στη Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία;»
« Αρχικά μας ενθουσίασε η ιδέα πως θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας, ωστόσο αποδείχθηκε αρκετά δύσκολο εγχείρημα στην πορεία, καθώς υπήρχαν προβλήματα οργάνωσης και συντονισμού στο ελληνικό περίπτερο. Παρ΄ όλες τις δυσκολίες πάντως συνεχίζουμε. Το όνομά μας σημαίνει «είμαστε για το φως» (be- fore – light) αφού οραματιζόμαστε, πειραματιζόμαστε, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε εικαστικές εφαρμογές φωτισμού, αλλάζοντας τον κόσμο.»
Η συζήτηση θα μπορούσε να συνεχιστεί επ’ άπειρον, με τους ανεξάντλητα δημιουργικούς ανθρώπους της Beforelight.
Ζήτησα, προκειμένου να σας συστήσω τα μέλη της ομάδας και θέλοντας η συνάντησή μας να γίνει ακόμη πιο δημιουργική, τη λέξη που ο καθένας θα έβαζε δίπλα στη λέξη φως και να απαντήσουν στην ερώτηση «Αν ήσουν φωτιστικό, ποιο θα ήσουν;».
Απάντησαν με το κολάζ που αποτελεί και το εξώφυλλο του άρθρου και με τις λέξεις που ακολουθούν, κλείνουν μια από τις [ συναντήσεις ] της νέας σεζόν, που με γέμισαν αισιοδοξία και θαυμασμό, γεννώντας πολλές σκέψεις για τα μυαλά που θέλουν και θέλουμε να μείνουν εδώ.
“ Βλέπω φως! ”
Δήμητρα Αλουτζανίδου / Φωτίστρια- Σκηνογράφος
“ Σκοτάδι … Φως! ”
Ελίζα Αλεξανδροπούλου / Σκηνογράφος-Ενδυματολόγος Σχεδιάστρια φωτισμών
“ Στο φως! ”
Κωνσταντίνα Ευαγγέλου / Αρχιτέκτων Μηχανικός
“ Οικείο φως! ”
Δημήτρης Θεοχαρούδης / Αρχιτέκτων Μηχανικός
“ Ό, τι πιο απλό, φως! ”
Βασίλης Ντόβρος / Αρχιτέκτων Μηχανικός
“Αστικό φως!”
Χριστίνα Αμπατζίδου / Αρχιτέκτων Μηχανικός- Πολεοδόμος
“ Δημιουργικό φως! ”
Ειρήνη Στείρου / Σκηνοθέτης
“ Περισσότερο φως! ”
Μαρία Λαζαρίδου / Θεατρολόγος- Δραματολόγος
“ 1-2-3 κόκκινο φως ! ”
Κέλλυ Εφραιμίδου / Σκηνογράφος- Ενδυματολόγος
Έρευνα-κείμενο : Μαρία Μαυρίδου
Οι φωτογραφίες και τα βίντεο παραχωρήθηκαν από το αρχείο της Beforelight
