Θέατρο Οι δημιουργοί γράφουν

Αθηνά Κεφαλά: Όταν συνάντησα τον Αραγκόν

Την συνάντηση και την γνωριμία της με τον Λουί Αραγκόν στο Παρίσι, όταν ήταν ακόμη νεαρή φοιτήτρια, αφηγείται στο artplay.gr η σκηνοθέτις Αθηνά Κεφαλά, μια συνάντηση που στάθηκε αφορμή για την παράστασή της «Τα Μάτια της Έλσας», η οποία ολοκληρώνει τον κύκλο της την Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου στο Μπαράκι της Διδότου 3 στις 9μ.μ

«Μια ανοιξιάτικη μέρα ο δάσκαλός μας είπε: Σήμερα έχουμε έναν επισκέπτη στο μάθημα της υποκριτικής, άνοιξε η πόρτα και η γραμματεύς οδήγησε στην πολυθρόνα του δασκάλου μας έναν ηλικιωμένο κύριο με άσπρα μαλλιά και διαπεραστικό βλέμμα. Για τρεις ώρες που ήταν και διάρκεια του μαθήματος ο κύριος δεν κουνήθηκε από τη θέση του και παρακολουθούσε σιωπηλός εμάς, τους νέους ηθοποιούς να πασχίζουμε με ό, τι είχαμε ως υποκριτικό εφόδιο να εκφραστούμε. Στο τέλος του μαθήματος μας είπε ο δάσκαλός μας ότι είναι ο Λουί Αραγκόν. Τον ξέραμε πολύ καλά, αλλά μόνο μέσα από το συγγραφικό του έργο, το ποίημά του “Τα Μάτια της Έλσας” ήταν μόδα στη σχολή να αποστηθίζουμε στίχους και να τους ερμηνεύουμε. Όταν μας είπε λοιπόν ότι ήταν ο Αραγκόν τα γόνατα λυθήκανε από την επιβλητική παρουσία και το μύθο που είχε δημιουργηθεί. Τόλμησε ένας νεαρός να ρωτήσει πως του φανήκαμε και το μόνο που μας είπε, ήταν: Όχι μόνο να παρατηρείτε τον κόσμο αλλά να γίνετε ένα μαζί του, τίποτα δε σας ξεχωρίζει από τους άλλους ανθρώπους. Τώρα που μεγάλωσα κατάλαβα τι ήθελε να πει.

Την Δευτέρα στις 19 του μήνα είναι η τελευταία παράσταση του έργου που δημιούργησα μαζί με τους αγαπημένους μου συνεργάτες στο Μπαράκι της Διδότου “Τα Μάτια της Έλσας” και ήθελα να καταθέσω την ιδέα που είχα να κάνω αυτή την παράσταση.

Ο Αραγκόν κατάφερε να αλλάζει στην ποίησή του, ν’ αλλάζει και να εξελίσσει τη φόρμα των ποιημάτων του ανάλογα με τις φορμαλιστικές απαιτήσεις της κάθε εποχής που έζησε. Από τον ντανταϊσμό και τον υπερρεαλισμό, πέρασε στον μινιμαλισμό για να καταλήξει στην τελευταία του δουλειά να γράψει στίχους επηρεασμένος από εκκλησιαστικά εδάφια, σαν αυτά του Πωλ Κλωντέλ. Έλεγε πως “Όταν γράφω πειθαρχώ την αναπνοή μου με το λόγο”. Ένας λόγος που αγάπησα αυτόν τον δημιουργό είναι η σχέση του με τον έρωτα και η αγάπη για τη γυναίκα. Τίμησε τη γυναίκα του Έλσα Τριολέ όσο λίγοι άντρες στη γη. Η σχέση τους ήταν ένας χείμαρρος κοινής δημιουργίας, πολιτικής δραστηριότητας, απέραντης αγάπης για τη χώρα τους και για τους φίλους τους. Η παράστασή μας δομείται γύρω από την αλληλογραφία της Έλσας Τριολέ με την αδερφή της Λίλιαν Μπρίκ, τη μούσα του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι. Επί σκηνής ένα κουαρτέτο ανθρώπων που στιγμάτισαν την τέχνη, τα γράμματα και την πολιτική του 20ου αιώνα εμπλέκεται σε μια διαδρομή καταστάσεων μέσα από την αλληλογραφία των δύο αδελφών. Ανάμεσα στις αποχρώσεις αυτών των κειμένων ξεχωρίζουν οι αντιθέσεις των  δύο κόσμων της περιόδου του ψυχρού πολέμου, η Τριολέ ζούσε στη Γαλλία και η Μπρικ στη Σοβιετική Ένωση.

Ο Μαγιακόφσκι ακόμα και μετά το θάνατό του ήταν πάντα παρόν στη ζωή τους και οι δύο αδερφές έκαναν κάθε χρόνο εκδηλώσεις, ταινίες, μεταφράσεις, μελέτες, εκθέσεις αφιερωμένες στον σπουδαίο Ρώσο ποιητή. Ο κόσμος διψούσε να μάθει τα πάντα γύρω απ’ το έργο του και τη ζωή του, μιας και η αυτοκτονία του είχε σοκάρει τους πάντες σ’ όλο τον κόσμο. Στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ο Αραγκόν αλλάζει τη φόρμα των ποιημάτων του, την περίοδο της αντίστασης γράφει τα “Μάτια της Έλσας” ένα ποίημα κραυγή ενάντια στον Ναζισμό και αγάπης για τον άνθρωπο.

Στη παράστασή μας και με τις ιστορίες αυτών των θαυμαστών ανθρώπων που άφησαν μεγάλη κληρονομιά φτιάξαμε μια ιστορία με στιγμές απ’ τις ζωές τους, σαν να τις βλέπουμε απ’ το παράθυρο και τις ντύσαμε με μουσικές έτσι όπως άρεσε στον Λουί Αραγκόν. Τα ποιήματά του έχουν γίνει τραγούδια από σπουδαίους συνθέτες και τα τραγουδάμε μεταφρασμένα από τη Άννα Φιλίνη και μελοποιημένα από τον Μαρίνο Κωστόπουλο. Τα απαγγέλουν οι Γιώργος Μαρκόπουλος και  Θωμάς Τσαλάπατης. Την  ‘Ελσα Τριολέ υποδύεται η  Νατάσσα Κρητικού και την  Λίλιαν Μπρικ η  Νιόβη Πεπέ. Αφηγήτρια είναι η Χρύσα Καψούλη και guest star η  Μάνια Παπαδημητρίου.

Αθηνά Κεφαλά