Το όνομα του Άτλαντα, του περίφημου μυθολογικού Τιτάνα, που «υπομένει τα πάντα», και ο οποίος καταδικάστηκε από τον Δία να κουβαλά στους ώμους του τον ουράνιο θόλο, επέλεξε ο συνθέτης Παναγιώτης Βελιανίτης ως τίτλο της διαδραστικής οπτικοακουστικής εγκατάστασης που εγκαινιάστηκε στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, και την οποία οι θεατές θα μπορούν να επισκέπτονται έως τις 15 Ιουλίου με ελεύθερη είσοδο (Χώρος Α, από τις 7.30 μ.μ. έως και τη λήξη της τελευταίας παράστασης).
«Πρόκειται για την ιστορία του ανθρώπου που κουβαλά στους ώμους του την ίδια του την ιστορία», εξηγεί ο συνθέτης για το έργο, που με έμπνευση την μυθική εκδοχή επιλέγει το θέμα των αστερισμών, δημιουργώντας μια προσομοίωση του ουράνιου θόλου και φέρνοντας τα αστέρια σε απόσταση αναπνοής από τους θεατές, που τους καλεί να τα αγγίξουν!
«Σκέφτηκα ότι οι αστερισμοί δεν είναι τίποτα άλλο από σταθερές διατάξεις στον ουρανό. Οι άνθρωποι, από τα πάρα πολύ παλιά χρόνια, αυτό που έκαναν ήταν να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους και τη μυθοπλασία, έτσι ώστε να δώσουν ονόματα εμπνευσμένα από τους μύθους σε αυτές τις διατάξεις. Εξυπηρετώντας με αυτόν τον τρόπο τη μέτρηση του χρόνου, την πλοήγηση, κ.α. Αυτές οι διατάξεις σκέφτηκα ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν ένας σκληρός δίσκος υπολογιστή. Αντιστοιχούμε δηλαδή τις πληροφορίες στον δίσκο και αυτός τις αντιστοιχεί με ψηφιακό τρόπο», σημειώνει ο συνθέτης.
Επιλέγοντας μια ταξινόμηση των αστερισμών από τον πιο λαμπερό έως τον πιο σκοτεινό, ο Παναγιώτης Βελιανίτης ταξινόμησε μια σειρά περίπου είκοσι αστερισμών, αντιστοιχίζοντας ταυτόχρονα και την ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από ηχογραφήσεις – ντοκουμέντα.
«Πρόκειται για την αποτύπωση της ηχητικής μας μνήμης», όπως λέει. «Ξεκινάω από το 1858, που έχει καταγραφεί η πρώτη αποτύπωση και προσπάθεια ηχογράφησης από τον Εντουάρ Λεόν Σκοτ, και φτάνω έως σήμερα. Κάνω μια δική μου αντιστοιχία ηχογραφήσεων, που με ενδιαφέρουν, προσωπικές μου αναζητήσεις μέσα στην ιστορία του ανθρώπου. Έτσι, κάθε αστερισμός διατρέχει μια περίοδο περίπου δεκαετίας».
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη δεκαετία 1910-1920 υπάρχει ηχογραφημένη η φωνή του Λένιν αλλά και η φωνή του Βενιζέλου. Ιστορικές ηχογραφήσεις – ντοκουμέντα, που φτάνουν περίπου τις 200 και αποτελούν τη διάδραση.
«Υπάρχει μια οθόνη, μια φωτεινή δέσμη και ένα βάθρο. Όποιος ανέβει στο βάθρο και σταθεί κάτω από τη φωτεινή δέσμη, φωτίζεται από την εγκατάσταση και αμέσως προβάλλεται το είδωλό του σαν περίγραμμα στην οθόνη. Αυτό ταυτόχρονα μιξάρεται με τον αστερισμό του οποίου τα άστρα ενεργοποιούνται όταν το περίγραμμα του θεατή αγγίξει κάποιο από αυτά. Άρα με την κίνησή μας ενεργοποιούμε τα άστρα του αστερισμού. Ουσιαστικά ενεργοποιούμε τη βάση ήχων που ταξιδεύει εξελικτικά μέσα στην ιστορία μας», εξηγεί ο συνθέτης.
Για κάθε άνθρωπο η ενεργοποίηση είναι διαφορετική, καθώς παίζει ρόλο η στάση , το σημείο που επιλέγει να σταθεί μπροστά στην οθόνη.
«Πρόκειται για 12 εγκαταστάσεις, 12 βάθρα που ταυτόχρονα παίζουν με τις ηχητικές μας μνήμες και έτσι φτιάχνω μια σύνθεση που μπορεί να περιλαμβάνει ηχητικές ηχογραφήσεις, από τη φωνή του Πούτιν μαζί με την Κάλλας και τον Λένιν με τον Σαντάμ Χουσεΐν ή τον Γκάντι και από το Βρανδεμβούργιο κοντσέρτο αρ. 2 του Γ.Σ. Μπαχ μέχρι τον αχό των βομβαρδισμών στη Συρία».
Στο κέντρο αυτού του αέναα μεταβαλλόμενου ηχοτοπίου, στέκει και λαλεί ένα μοναχικό πτηνό: ο γκιώνης. Με τη μονότονη λαλιά του μας υπενθυμίζει ότι η φύση υπάρχει και πέρα από τον ανθρώπινο «θόρυβο». Ο γκιώνης που τα αντιμετωπίζει όλα αποστασιοποιημένα και που ο μύθος λέει ότι ήταν άνθρωπος και έγινε πουλί. Σε μια οθόνη προβάλλεται ο γκιώνης που κάθε 18 δευτερόλεπτα ακούγεται η «θλιμμένη μοναχική λαλιά του» θυμίζοντάς μας την αδυναμία μας να αντισταθούμε στον καταιγισμό των ηχητικών θραυσμάτων της Ιστορίας που συσσωρεύονται μπροστά μας.
Το όλο εγχείρημα αποτελεί και ένα κοινωνικό πείραμα, κατά το οποίο οι συμμετέχοντες καλούνται να “ενορχηστρώσουν” από κοινού το υπερ-αφήγημα του κόσμου που βρίσκεται κάτω από τα άστρα και να διαχειριστούν, μέσα από την αισθητική και τους αυτοσχεδιασμούς τους, στοιχεία συλλογικής μνήμης.
Όπως ο μυθικός τιτάνας Άτλαντας συγκρατούσε τον ουράνιο θόλο, εμείς κουβαλάμε την Ιστορία μας.
Τρία φορητά τηλεσκόπια (με τη συμμετοχή της Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης) έξω από την εγκατάσταση επιτρέπουν στους επισκέπτες να ατενίσουν τα άστρα του θερινού ουρανού, ενώ μια σειρά διαλέξεις με θέματα αστροφυσικής, από ειδικευμένο προσωπικό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, πλαισιώνουν το πρότζεκτ.
Μάνια Ζούση
Πηγή: Αυγή
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΜΙΛΙΩΝ – ΚΗΠΟΣ Π260
Δευτέρα 4 Ιουλίου 23:00
«Εξερευνώντας τον ήχο του Διαστήματος»
Φιόρη – Αναστασία Μεταλληνού, Ph.D, Κέντρο Επισκεπτών Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
Παρασκευή 8 Ιουλίου 23:00
«Σελήνη: Πώς δημιουργήθηκε»
Δημήτριος Τσιμπίδας, MSc, Κέντρο Επισκεπτών Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
Τρίτη 12 Ιουλίου 23:00
«Ήλιος, το δικό μας άστρο»
Αναστάσιος Αναστασιάδης, διευθυντής Ερευνών ΙΑΑΔΕΤ Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
Παρασκευή 15 Ιουλίου 23:00
«Αναζητώντας την αλήθεια με το φως»
Βασίλης Χαρμανδάρης, διευθυντής ΙΑΑΔΕΤ Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
