Κινηματογράφος Ντοκιμαντέρ Οι δημιουργοί γράφουν

Η ιστορία του «Viktor Ullman: Βιογραφία μιας Ηχογράφησης»

Για την περιπέτεια που έζησαν κατά τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ «Viktor Ullman: Βιογραφία μιας Ηχογράφησης», αλλά και τις συναντήσεις τους με γοητευτικούς ανθρώπους που υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες στο ναζιστικό στρατόπεδο

Theresienstadt στην Τσεχία,  γράφει στο artplay.gr ο σκηνοθέτης  Ιωάννης Γρηγορόπουλος με  αφορμή το Βραβείο Κοινού στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Ο Γρηγορόπουλος δεν ξεχνά να ευχαριστήσει μια σειρά από ανθρώπους που βοήθησαν με ό, τι μπορούσε και είχε ο καθένας στην ολοκλήρωση αυτού του ντοκιμαντέρ και δεν παραλείπει να σημειώσει πως ο ίδιος εργάζεται ως μπάρμαν και ο έτερος σκηνοθέτης Μιχάλης Αριστείδου παραμένει άνεργος!

« Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δημιουργήθηκε στην Τσεχία ένα πειραματικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, το Theresienstadt. Σε αυτό συγκεντρώθηκαν χιλιάδες Εβραίοι καλλιτέχνες με σκοπό, πέρα από τα καταναγκαστικά έργα, να παράγουν και “πολιτισμό” ώστε να χρησιμοποιηθεί για προπαγανδιστικούς σκοπούς από τους Ναζί. Ανάμεσα στους χιλιάδες καλλιτέχνες βρισκόταν και ο ήδη γνωστός μουσικοσυνθέτης Βίκτορ Ούλμαν. Οι επτά σονάτες για το πιάνο που έγραψε κατά την διάρκεια της φυλάκισής του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά μέσα στο Theresienstadt από τις πιανίστες Έντιθ Κράους και Άλις Χερτς Σόμερ. Το 2014, με αφορμή την ηχογράφηση αυτών των κομματιών από την πιανίστα Μαρία Γκαρθόν, η Άλις, η Έντιθ και πολλοί άλλοι μιλούν για τον Βίκτορ Ούλμαν σαν καλλιτέχνη αλλά και σαν άνθρωπο.

«Το 2013 γνωρίστηκα με τη Μαρία Γκαρζόν, μέσω του πρώην άντρα της, του συγγραφέα Κάρλο Εουτζένιο Λόπεζ. Η Μαρία εκείνη την περίοδο ετοιμαζόταν για την ηχογράφηση των κομματιών του Βίκτορ Ούλμαν. Όταν είδε ένα ντοκιμαντέρ που είχαμε κάνει το 2012 μαζί με το Μιχάλη Αριστείδου και το Μορτεζά Τζαφάρι, που λεγόταν West Dream: Η αντίπερα όχθη, με ρώτησε αν ενδιαφερόμουν να κάνω ένα ντοκιμαντέρ για τον Ούλμαν. Δεν απάντησα αμέσως, επικοινώνησα πρώτα με το Μιχάλη και του είπα την ιδέα της Μαρίας. Αρχίσαμε να κάνουμε μια μικρή έρευνα για το Τερέζιενσταντ και τον Βίκτορ Ούλμαν και η ιστορία του πραγματικά μας συνεπήρε. Στο μεταξύ στο Λονδίνο, η Μαρία μαζί με τον Σαχάρ Καζάρα (σκηνοθέτης θεάτρου) είχαν ξεκινήσει τη δική τους έρευνα μέσω της οποίας βρήκαν την Άλις Χέρς Σόμερ, μία από τους επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος που είχε γνωρίσει προσωπικά τον Βίκτορ Ούλμαν. Σ’ αυτό το σημείο ήμασταν όλοι αποφασισμένοι ότι το ντοκιμαντέρ θα γίνει! Στο Λονδίνο, συναντήσαμε την Άλις, η οποία παρόλα τα 108 της χρόνια ήταν πολύ φιλική, γεμάτη ζωντάνια και πρόθυμη να μας βοηθήσει. Όπως φαίνεται και στην ταινία, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων μας πρότεινε να πάμε να μιλήσουμε με την καλύτερή της φίλη, Έντιθ Κράους, που ζούσε στην Ιερουσαλήμ και σύμφωνα με τα λεγόμενά της ήταν ”πιο ειδική” όσον αφορά τον Βίκτορ Ούλμαν και όπως είπε η ίδια πιο “πιτσιρίκα” εφόσον ήταν μόνο 100 χρονών. Έτσι λοιπόν και κάναμε. Εγώ, ο Μιχάλης, ο Σακχάρ και η Μαρία πήγαμε στην Ιερουσαλήμ όπου συναντηθήκαμε και μιλήσαμε με την Εντιθ Κράους. Μέσω της κουβέντας αυτής μάθαμε πραγματικά τα περισσότερα για τον Ούλμαν. Από εκεί και πέρα, για εμένα και τον Μιχάλη, υπήρξαν άλλα δύο ταξίδια στο Λονδίνο για γυρίσματα στην ηχογράφηση και για διάφορες άλλες συνεντεύξεις μεταξύ των οποίων ο Κύριος Κόνουει ο διευθυντής της London Touring Opera.

Το ντοκιμαντέρ ήταν τελείως δική μας πρωτοβουλία και δεν βρέθηκαν χορηγοί κανενός είδους οπότε τα χρήματα που είχαμε να διαθέσουμε ήταν τόσο λίγα, (εγώ είμαι μπάρμαν και ο Μιχάλης άνεργος) που δεν μπορέσαμε να πάρουμε ηχολήπτη μαζί μας. Αυτό προφανώς προκάλεσε αρκετές δυσκολίες. Ευτυχώς, για να διορθώσει τα λάθη μας ήρθε ο Γιώργος Σαγανάς από την Μεσσήνη, ηχολήπτης και χρόνια φίλος μου, ο οποίος έκανε πραγματικά θαύματα με το σκάρτο ηχητικό υλικό που του δώσαμε για να το φτάσει να ακούγεται όπως το κοινό το άκουσε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Πέρα από τον Γιώργο Σαγανά που ανέλαβε χωρίς καμία χρηματική αμοιβή τον ήχο, πολλοί άλλοι μας βοήθησαν εθελοντικά. Η Τζούλια Ταουρέλλι μας φιλοξένησε επανειλημμένα στο Λονδίνο, Ο Πάουλο Λόπεζ μας έδωσε τις κάμερές του και έκανε και εικονοληψία, η Τζοάνα Παπαβέργου στην Θεσσαλονίκη έκανε την μετάφραση από τα γερμανικά, ο Θοδωρής ΜοΪσόγλου και η Μαριλού Λαιμού-Γερανίου από την Αθήνα έκαναν τους υπότιτλους. Πολλοί ακόμα βοήθησαν Ο Αλεξ Αβράμογλου απο την Θεσσαλονίκη, η Δήμητρα Δαλακούρα από την Αλεξανδρούπολη, ο Νίκος και ο Λουκάς Μπουσούνης ο Σείριος Καίσαρης και ο Πέτρος Βουδούρης από την Μεσσήνη, όλοι αυτοί και κάποιοι ακόμα συνέβαλαν λιγότερο η περισσότερο στην δημιουργία του ντοκιμαντέρ και τους ευχαριστούμε όλους πολύ. Χωρίς όλους αυτούς το ντοκιμαντέρ δεν θα γινόταν. Αυτά που κρατάμε μέσα μας εγώ και ο Μιχάλης που όσο και να προσπαθήσουμε δεν θα φανεί το ίδιο μέσα από την κάμερα, είναι η ζωντάνια, το χιούμορ και η αισιοδοξία της Άλις και της Εντίθ. Ήταν και οι δυο τους απίθανοι άνθρωποι και το ότι πέρασαν τα χειρότερα στην ζωή τους δεν τις έκανε να χάσουν την όρεξη για ζωή. Έκαναν μάθημα και οι δυο τους στην Μαρία, ενώ η Αλις ακόμα έπαιζε πιάνο».

Ιωάννης Γρηγορόπουλος